ေျပာင္းလဲလာေသာ ေရွးေဟာင္း ဘုန္းေတာ္ၾကီးပညာေရး(အဆံုးပိုင္း)

ျဗိတိသွ် အစိုးရသည္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ားကို မိမိတို႔ ပညာေရး ညႊန္ၾကားမွဳေအာက္ေရာက္ေအာင္ သိမ္းသြင္းၾကံစည္ရာ၌ ေရွးဦးစြာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ားကို မွတ္ပံုတင္ေစျခင္းျဖင့္ သူတို႔လက္ေအာက္ ေရာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေပသည္။ မွတ္ပံုတင္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္း အျဖစ္သို႔ ေရာက္သြားေသာအခါမွ သူတို႔လိုခ်င္သည့္ ေလာကဓာတ္ပညာ၊ ေလာကီလူမွဳေရး ပညာရပ္ဆိုင္ရာ စာအုပ္စာတမ္းမ်ား ေပးေဝေထာက္ပံ့လ်က္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးသင္ရိုးကို ေျပာင္းလဲရန္ အားထုတ္ခဲ့ေပသည္။ ဘုန္းေတာ္ၾကီးပညာေရးကို ဘာသာေရးမွ လူမွဳ႕ဆက္ဆံေရးအျဖစ္ ေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ ၾကိဳးစားခဲ့ၾကသည္။ 

အစဥ္လာၾကီးခဲ့ေသာ ဘုန္းေတာ္ၾကီး ပညာသင္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ျဗိတိသွ် ကိုလိုနီေခတ္၌ တပည့္ေက်ာင္းသားမ်ား သိသိသာသာ တေန႔တျခား ဆုတ္ယုတ္နည္းပါးလာခဲ့ေပသည္။ အေၾကာင္းတရား စဥ္းစားၾကည့္လွ်င္ ျဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္တြင္ အဂၤလိပ္စာ တတ္ပါမွ လူရာဝင္ျခင္း၊ ရာထူးရာခံမ်ား ရနိုင္ျခင္း၊ အစဥ္အလာအရ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ စာေပက်မ္းဂန္ နီတိမ်ားကို အဓိကထားသင္ၾကားသျဖင့္ သူတို႔၏ ေလာက္ကီပညာသင္ယူမွဳ မရွိၾကေသာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ား၌ အလုပ္အကုိင္မရေအာင္ တမင္သက္သက္ ဖန္တီးထားျခင္း၊ ေလာကီေက်ာင္းမရွိေသာ ရြာမ်ား၌ မိဘမ်ားက မိမိကေလးမ်ားကို ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းတြင္ စာေရးစာဖတ္ တတ္ရံုေလာက္သာ သေဘာထား အပ္ႏွံၾကျခင္း၊ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ ျပင္းထန္ျပီး ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝေသာ မိဘအနည္းငယ္မွလြဲ၍ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ မိဘမ်ားကသာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ားတြင္ မိမိကေလးမ်ားကို ေက်ာင္းအိပ္ေက်ာင္းစား ပို႔လႊတ္ထားၾကျခင္း စေသာ အေၾကာင္းတရားမ်ားေၾကာင့္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ားတြင္ တပည့္ေက်ာင္းသားမ်ား တေန႔တျခား ဆုတ္ယုတ္လာခဲ့ရပံုကို ေလ့လာသိရွိရသည္။ 

၁၈၈၁-၁၈၈၂ ခုႏွစ္ ကိုလိုနီေခတ္တြင္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္း သင္ရိုးညႊန္းတန္းမ်ား ေအာက္ပါအတိုင္း ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္လာသည္ကို ေတြ႔ျမင္နိုင္သည္။ (၁) ေတမိဇာတ္၊ (၂) ဓမၼပဒ၊ (၃) သုဓမၼစာရီ၊ (၄) သင္ပုန္းၾကီး၊ (၅) ေျခာက္ေစာင္တြဲ၊ (၆) သဒၵါျဗဴဟာ၊ (၇) ဓမၼပဒ ကထာ၊ (၈) Hand Book of Agriculture by E.Martini၊ (၉) The Hill Tracts of Arakan by Cpt.Hughes၊ (၁၀) Aid to Land surveying by J.C. Clancey၊ (၁၁) Sannitary Primer by Dr. Cunning ham၊ (၁၂) ၎ ဘာသာျပန္၊ ဂ၁၃) မဟာဇနကဇာတ္၊ (၁၄) ဇိနတၳပကာသနီ၊ (၁၅) Stilson’s Complete Arithmetic ၊ (၁၆) Estern Primers၊ (၁၇) Aesop’s Fables (၁၈) The House  I live in (၁၉) သင္ပုန္းၾကီး အက်ယ္၊ (၂၀) ကိုးေစာင္တြဲ၊ ယင္းက်မ္းစာမ်ားကို မူလတန္း ဖတ္စာအဆင့္ေလာက္အျဖစ္ ျပဌာန္းထားသည္ကို ေလ့လာသိရွိရ၏။ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ပထမျပန္စာေမးပြဲကို အတိအက် သတ္မွတ္ခဲ့၏။ နယုန္လဆန္း (၈) ရက္ေန႔ႏွင့္ ဝါဆိုလဆန္း (၈) ရက္ေန႔တြင္ ႏွစ္စဥ္ စာေမးပြဲက်င္းပခဲ့ၾကသည္ကို မွတ္သားရပါသည္။ 

ေခတ္စနစ္ ေျပာင္းလဲလာသည္ႏွင့္အမွ် သင္ရိုးညႊန္းတန္းမ်ား၊ စာေမးပြဲရက္မ်ား သတ္မွတ္မွဳ စသည္တို႔လည္း ေျပာင္းလဲလာၾကပါသည္။ ေျပာင္းလဲလာသည့္ ယေန႔ေခတ္မွာလည္း ယေန႔ေခတ္စနစ္ႏွင့္ ကိုက္ညီသည့္ အဆင့္ျမင့္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးပညာေရးကို တာဝန္ရွိသူ အေမွ်ာ္ျမင္ၾကီးမားသူမ်ားက ေရတိုမဟုတ္ ေရရွည္စီမံကိန္းမ်ားျဖင့္ ျမွင့္တင္ေျပာင္းလဲေပးျပီး ထိုအဆင့္ျမင့္ ေခတ္မီ ေကာင္းမြန္လာသည့္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးပညာေရးျဖင့္လည္း တိုင္းျပည္ႏွင့္ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာကို ေကာင္းစြာ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္နိုင္ပါလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္မိပါသည္။

မည္သို႔ပင္ ေခတ္စနစ္ ေျပာင္းလဲလာေစကာမူ ဘုန္းေတာ္ၾကီးပညာေရး၏ အဓိကရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ တိုင္းျပည္ႏွင့္ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာအတြက္ ရတနာသံုးပါး မိဘဆရာသမားမ်ားကို အထူးရိုေသတတ္ဖို႔၊ ကိုယ္အမူအရာ၊ ႏွတ္အမူရာ၊ စိတ္ႏွလံုး လိမၼာေရးျခား ရွိဖို႔ ဆံုးမ သြန္သင္မွဳပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ဘုန္းေတာ္ၾကီးပညာ (သို႔မဟုတ္) အေရွ႕တိုင္းပညာရပ္မ်ား သင္ယူတတ္ေျမာက္ျခင္းျဖင့္လည္း ျမတ္ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမမ်ား၊ ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းတို႔၏ ေလာက-ဓမၼ အဆံုးအမမ်ား၊ ပိဋကတ္ေတာ္လာ ဓမၼစာေပ ဗဟုတသုတမ်ား ၾကြယ္ဝနားလည္လာျပီး မ်ိဳးဆက္သစ္လူငယ္မ်ားမွအစ လူၾကီးမ်ားတိုင္ေအာင္ ယင္းအဆံုးအမ်ားကို လိုက္နာက်င့္သံုးျခင္းျဖင့္ ေလာကအလယ္တြင္ ကိုယ္အမူရာ ႏွတ္အမူရာ စိတ္အမူရာ အထူးယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔ကာ လိမၼာယဥ္ေက်းသည့္ နိုင္ငံ့သားေကာင္း သမီးေကာင္း ရတနာမ်ား ဧကန္ျဖစ္မည္ မလြဲေပ။ မိမိသင္ၾကားတတ္ေျမာက္ထားသည့္ ပါဠိေတာ္ ဗဟုသုတ ဓမၼအဆံုးအမ်ားျဖင့္ နည္းမွန္လမ္းမွန္ ဘဝလြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ အားထုတ္နိုင္ျပီး ပစၥဳပၸန္ သံသရာအက်ိဳးပြားတိုးကာ ေနာက္ဆံုး ျမတ္နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳနိုင္မည္ဟု ယံုၾကည္မိပါေတာ့သည္။

ေခတ္မီတိုးတက္ေသာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးပညာေရးျဖင့္ ဗုဒၶသာသာနာေတာ္ၾကီးကို အတူတကြလက္တြဲ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္နိုင္ျပီး ေကာင္းမြန္ေသာ တိုးတက္ေသာ ပညာေရးစာမ်က္ႏွာ သမိုင္းသစ္ကို ဖြင့္လွစ္နိုင္ပါေစ၊ ေခတ္မီတိုးတက္ေသာ ပညာေရးမူဝါဒမ်ား လ်င္ျမန္စြာ အေကာင္ထည္ ေဖာ္နိုင္ပါေစ၊ တိုင္းျပည္ႏွင့္ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာကို ခ်စ္ျမတ္နိုးသူေတြ တိုင္းျပည္မွာ တစ္ေယာက္ျပီး တစ္ေယာက္ ထြန္းေပၚေပါက္ပါေစ။

ေမတၱာျဖင့္

ေဒါက္တာသုတာစာရာလကၤာရ(ေမ့သားလွ-ဇလဂၢ) 

28-12-2013