ဘဝၾကီးပြားတိုက္တက္ေၾကာင္းတရား (၆) ပါး

‘‘အာေရာဂ်မိေစၧ ပရမၪၥ လာဘံ, သီလၪၥ ဝုဒၶါႏုမတံ သုတၪၥ;။

ဓမၼာႏုဝတၱီ စ အလီနတာ စ, အတၳႆ ဒြါရာ ပမုခါ ဆေဠေတ’’တိ။။

ဧကနိပါတ္။ အတၳႆဒြါရဇာတ္(ဇာ၊႒၊၁၊၃၈၈။)  (ဇာ၊႒၊၁၊၃၈၉။)

တာတ-ခ်စ္သား၊ အာေရာဂ်ံ- အနာကင္းသည္၏ အျဖစ္ဟုဆိုအပ္ေသာ၊ ပရမံ-အျမတ္ဆံုး ျဖစ္ေသာ၊ လာဘံစ- လာဘ္ကိုလည္း၊ ဣေစၦ-ဘဝတိုးတက္ဖို႔ အလိုရွိရာ၏။ သီလဥၥ-ကိုယ္က်င့္သီလကိုလည္း၊ ဣေစၦ-အလိုရွိရာ၏။  ဝုဒၶါႏုမတံ- ပညာရွိ သူေတာ္ေကာင္းတို႔၏ အဆိုဆံုးမ ၾသဝါဒကို၊ ဣေစၦ- အလိုရွိရာ၏။ သုတၪၥ- သုတပညာ အျဖာျဖာကိုလည္း၊ ဣေစၦ- အလိုရွိရာ၏။ ဓမၼာႏုဝတၱီ စ- သုစရိုက္တရား က်င့္သံုးျခင္းကိုလည္း၊ ဣေစၦ-အလိုရွိရာ၏။ အလီနတာ စ-မျပင္းမရိ မတုန္႔ဆုတ္သူ၏ ျဖစ္ေၾကာင္း လံု႔လဝီရိယကိုလည္း၊ ဣေစၦ-အလိုရွိရာ၏။ ဣတိ- ဤသို႔၊ ဆ-ေျခာက္ပါးကုန္ေသာ၊ ဧေတ-ဤတရားတို႔သည္၊ အတၳႆ-ေလာကီေလာကုတ္ မယုတ္တိုးပြားျခင္း၏၊ (ဝါ) ဘဝၾကီးပြားတိုးတက္ျခင္း။၏၊  ပမုခါ- အထက္တန္းက်ကုန္ေသာ၊  ဒြါရာ- နည္းလမ္း အေၾကာင္းတရားတို႔ေပတည္း။  

 ဧကနိပါတ္၊ အတၳႆဒြါရဇာတ္(ဇာ၊႒၊၁၊၃၈၈-၃၈၉။)တြင္ ဘဝဝၾကီးပြား တိုးတက္ေၾကာင္း တရားေျခာက္ပါးကို ျမတ္ဗုဒၶက ေဟာေတာ္မူခဲ့၏။ ဇာတ္လမ္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္ကား သံုးလူ႔သခင္ ဘုရားရွင္ သာဝတၳိျပည္မြန္ ေဇတဝန္ေခၚ ေရႊေက်ာင္းေတာ္ သီတင္းသံုးစဥ္က ဘဝၾကီးပြားတိုးတက္ျခင္းကို လိုလားေသာ (၇)ႏွစ္အရြယ္ ပညာရွိ အမ်ိဳးေကာင္းသားေလးက သူ႔ဖခင္သူေ႒းၾကီးအား “ေဖေဖ…ေလာကမွာ ဘဝၾကီးပြား တိုးတက္ေၾကာင္းတရား၊ တိုးတက္ရာတိုးတက္ေၾကာင္း နည္းလမ္းေကာင္းေတြက ဘာပါလဲ”ဟု ေမးခဲ့ေလ၏။ ဖခင္သူေ႒းၾကီးက ဤေမးခြန္းသည္ အလြန္တရာ သိမ္ေမြ႔နက္နဲလွေပ၏၊ အထက္ဘဝဂ္ ေအာက္အဝီစိ ျမတ္ဗုဒၶမွတစ္ပါး မည္သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ် ေျဖၾကားနိုင္စြမ္း ရွိမည္မဟုတ္ဟု ၾကံစည္ျပီး ညခ်မ္းကာလသမယမွာ ပန္းန႔ံသာလက္ဆြဲ ေဇတဝန္ေက်ာင္း ဘုရားဖူးတရားနာလာရင္း သူ႔သားေလးက သူ႔အားေမးျမန္းသည့္ ဘဝၾကီးပြားတိုးတက္ေၾကာင္း နည္းလမ္းေကာင္းမ်ားကို ျမတ္ဗုဒၶထံ ေမးေလွ်ာက္ထားခဲ့၏။ ယင္းအေမးႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ျမတ္ဗုဒၶက အတိတ္ဇာတ္လမ္းေလးကို ျပန္လည္ေဟာျပေတာ္မူခဲ့သည္။

သူေ႒းၾကီး၊ ငါဘုရားေလာင္း ပါရမီႏုစဥ္ ဘဝတုန္းက ဤကေလးသည္ ငါ၏ သားျဖစ္ခဲဖူး၏။ ဗာရာဏသီ ျဗဟၼဒတ္မင္းသည္ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ မင္းလုပ္၏။ ငါသည္လည္း ထိုဗာရာဏသီၾကီးမွာ ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝသည့္ သူေ႒းၾကီးျဖစ္ခဲ့ဖူး၏။ ဤငါ၏သားျဖစ္ေသာ (၇)ႏွစ္အရြယ္ ကေလးသည္ ပညာရွိ၏။ ဘဝၾကီးပြား တိုးတက္ျခင္းကိုလည္း လိုလားေတာင္းတ၏။ တစ္ေန႔ေသာအခါမွာ ငါဖခင္ၾကီးကို ေလာကမွာ ၾကီးပြားခ်မ္းသာနိုင္သည့္ ဘဝၾကီးပြားတိုးတက္ေၾကာင္း နည္းလမ္းေကာင္းေတြက ဘာပါနည္းဟု သားေလးက ေမးျမန္းခဲ့ဖူး၏။ ထုိစဥ္က ငါသည္ ဘဝၾကီးပြား တိုးတက္ေၾကာင္း တရားေျခာက္ပါးကို သားေလးအား ေျပာျပခဲ့ဖူး၏။ ဘုရားေလာင္းဘဝတုန္းက (၇)ႏွစ္အရြယ္ ငါ့သားငယ္ေလး ေမးျမန္းခဲ့သည့္ ဘဝၾကီးပြားတိုးတက္ေၾကာင္း နည္းလမ္း ေကာင္းမ်ားကို နာၾကားေလာ့ သူေ႒းၾကီးဟု ျမတ္ဗုဒၶက သာဝတၳိသူေ႒းၾကီးအား အတိတ္က ဇာတ္လမ္း ျဖစ္စဥ္ကို ျပန္ေျပာင္းေဟာေတာ္မူခဲ့ေလသည္။

*အရေတာ္ျပန္၊ လူျဖစ္မွန္ေသာ္၊ လက္မြန္ဦးစြာ၊ ကင္းအနာႏွင့္၊ ေရာဂါမစပ္၊ ျမတ္ေသာလာဘ္ကို၊ လိုအပ္သည္သာ၊ ထို႔ေနာက္မွာလွ်င္၊ ငါးျဖာပဥၥသီ၊ ထိန္းေစာင့္ညီလ်က္၊ ထိုျပီေနာက္တိ၊ ပညာရွိထံ၊ နည္းခံဆံုးမ၊ ေနာက္မွတပါး၊ ျမင္ၾကားရွာေဖြ၊ ေနာက္ေပ သုစရိုက္၊ ကိုယ္၌မကြာ၊ ယွဥ္ေစရာ၏။ တစ္ျဖာထိုမွ၊ ဓနရွာျခင္း၊ မပ်င္းလံု႔လ၊ ဝီရိယကို၊ ျဖစ္ထေစရာ၊ ဤေျခာက္ျဖာကား၊ လူ႔ရြာ၌မွီ၊ လူျဖစ္ျပီတို႔၊ ေလာကီေလာကုတ္၊ မယုတ္အက်ိဳး၊ မညွိဳးစင္စစ္၊ ပြားေၾကာင္းျဖစ္၏။ (မဃေဒဝ -၃၂၆)။

ဘဝၾကီးပြားတိုက္တက္ေၾကာင္းတရား (၆) ပါး အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကား

(က) က်န္းမာေရး ေကာင္းျခင္း၊

(ခ) ကိုယ္က်င့္သီလ ေကာင္းျခင္း၊

(ဂ) ပညာရွိတို႔၏ အဆိုဆံုးမ ၾသဝါဒကို နားေထာင္ျခင္း၊

(ဃ) သုတပညာ အျဖာျဖာႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း၊

(င) သုစရိုက္တရား က်င့္သံုးက်င့္၊

(စ) မပ်င္းမရိ လံု႔လဝီရိယ ရွိျခင္းတို႔ ျဖစ္ေပသည္။

က်န္းမာေရး ေကာင္းျခင္း

ကံအားေလွ်ာ္စြာ အရေတာ္လို႔ လူျဖစ္လာေသာသူတို႔သည္ ဘဝၾကီးပြားတိုးတက္ခ်င္လွ်င္ ေလာကီေလာကုတၱရာ ေကာင္းက်ိဳးတိုးတက္ဖို႔ဆိုလွ်င္ (၁) က်န္းမာေရး ေကာင္းေအာင္ ေနထိုင္ရမည္။ လူသားတို႔သည္ အနာေရာဂါကင္းျခင္း, က်န္းမာေရး ေကာင္းျခင္း တည္းဟူေသာ လာဘ္ကို အထူးလိုအပ္ပါသည္။ က်န္းမာေရးမေကာင္းလွ်င္ မည္သည့္ အရာမွ် တိုးတက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရာ၌ မဆင္မေျပပါ။ အာေရာဂ်ံ ဣ႒ံ ကႏၲံ မနာပံ ဒုလႅဘံ ေလာကသၼႎ;   (ဣ႒ဓမၼသုတ္-အံ၊၃၊ ၃၆၄-၅)အရ က်န္းမာေရး ေကာင္းျခင္းသည္ ေလာကမွာ တကယ့္ ႏွစ္သက္စရာ ျမတ္နိုးစရာ ရခဲေသာအရာပင္ ျဖစ္၏။  ဗုဒၶစာေပလာ ဓမၼပဒတြင္ က်န္းမာျခင္းသည္ ျမတ္ေသာ လာဘ္ျဖစ္၏။ ေရာင္ရဲတင္းတိမ္ျခင္းသည္ ျမတ္ေသာ ဥစၥာျဖစ္၏။ မိမိႏွင့္ ခ်စ္ကြ်မ္းဝင္သူသည္ ျမတ္ေသာ မိတ္ေဆြျဖစ္၏။ နိဗၺာန္သည္ ျမတ္ေသာ ခ်မ္းသာျဖစ္၏ဟု ျမတ္ဗုဒၶက ေဟာေတာ္မူ၏။

 ‘‘အာေရာဂ်ပရမာ လာဘာ, သႏၲဳ႒ိပရမံ ဓနံ;။

ဝိႆာသပရမာ ဉာတိ, နိဗၺာနပရမံ သုခ’’ႏၲိ။။  (ဂါထာ၂၀၄)၊ (ဓမၼ၊႒၊၂၊၁၇၃။)

  

မဟာဘာရတ ဇာတ္ေတာ္ၾကီးတြင္ ဟတၳိနာဂပုရျပည့္ရွင္ ဘုရင္ ဇနေမဇယမင္းၾကီးက ဗ်ာသမည္ေသာ ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္း ရေသ့ၾကီးအား ေလွ်ာက္ဖူး၏ " အိုအရွင္၊ အရွင္၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးေၾကာင့္ အကြ်န္ုပ္ထံတြင္ အလံုစံုအကုန္စင္ ရွိပါ၏။ ရတနာေရႊေငြ ဆန္ေရစပါး ေပါၾကြယ္ဝျပီး ပညာရွိ သူရဲေကာင္းမ်ားလည္း ဝန္းရံေနၾကပါ၏။ သုို႔ေသာ္ အကြ်န္ုပ္၏ ေရွးအတိတ္ မေကာင္းမွဳ အကုသိုလ္ကံေၾကာင့္ ကုဌနူနာ ကိုယ္ေရျပား ေရာဂါ စြဲကပ္ေနပါ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤ၍ဤမွ် ၾကီးက်ယ္ ခမ္းနား မ်ားျပားစြာေသာ ခ်မ္းသာသုခ အဝဝသည္ အကြ်နိုပ္အတြက္ အဆိပ္သက္သက္ ဝါးမ်ိဳရသလို ျဖစ္ေနပါသည္။"ဟု ေလွ်ာက္ထားဖူး၏။ ထိုေၾကာင့္ လာဘ္လာဘတို႔တြင္ အနာေရာဂါ ကင္းျခင္းသည္လည္း ျမတ္ေသာလာဘ္ဟု ဆိုနုိင္ပါသည္။ အေနာက္တိုင္း ေဆးပညာရွင္ တို႔သည္လည္း "လူသားတို႔ ပိုင္ဆိုင္သည့္ ပစၥည္းဥစၥာတို႔တြင္ အသက္သည္ ပထမ၊ က်န္းမာျခင္းသည္ ဒုတိယ အဖိုးထိုက္တန္ဆံုး ျဖစ္၏"ဟု ဆိုၾက၏။ 

 ‘‘ေရာေဂါ နာမ သဗၺံ အာေရာဂ်ံ မဒၵေႏၲာ အာဂစၧတီ’’ ေရာဂါမည္သည္ က်န္းမာျခင္းအားလံုးကို နင္းေခ်ဖ်က္ဆီးလ်က္ လာတတ္၏။ (ဥဒါန၊႒၊၃၆၄)။ ျမတ္ဗုဒၶကေတာ့ အၾကာင္းအားေလွ်ာ္စြာ ေရာဂါသတ္မွတ္ခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေဟာထားတာ ရွိပါ၏။ ဇိဃစၧာပရမာ ေရာဂါ, (ဓမၼ၊႒၊၂၊၁၇၁။) ဆာေလာင္ မြတ္သိပ္ျခင္းသည္ပင္ တစ္ခ်ိဳ႕ေနရာ၌ ေရာဂါဟု သတ္မွတ္ခ်က္ တမ်ိဳးေဟာထားပါသည္။ လူသားတိုင္း ေရာဂါတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေတာ့ ရွိၾကသည္သာတည္း။ ေရာဂါအၾကီး အေသးမွ်သာ ကြာျခားပါလိမ့္မည္။ ေဆးရံုးေဆးခန္းေရာက္မွ ေရာဂါရွိသည္ဟု မဆိုနိုင္။ တစ္ခါတုန္းက ျမတ္ဗုဒၶက နကုလပိတာ ဒကာၾကီးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ေဟာထားသည့္ စကားေလး တစ္ရပ္ရွိ၏။  “သူၾကြယ္ ဒီခႏၶာကိုယ္ၾကီး ရြက္ေဆာင္ေနရတဲ့သူတိုင္းဟာ တစ္မုဟုတ္ေလာက္မွ် ငါ က်န္းမာပါတယ္ဟု ဝန္ခံမယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ မိုက္မဲရာ ၾကပါတယ္၊ ကိုးဆယ့္ေျခာက္ျဖာေသာ ေဘးေရာဂါတို႔ အျမဲႏွိပ္စက္ခံေနရေသာ သူမ်ားဟာ ကိေလသာတို႔ ႏွိပ္စက္မခံရေအာင္ စိတ္ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ သတိျဖင့္ ၾကိဳးစားသင့္တယ္” ဟု ျမတ္ဗုဒၶက တိုက္တြန္းထားပါသည္။ ကိုယ္ေရာဂါ လူသားတိုင္း အနည္းႏွင့္အမ်ား ရွိလင့္ကစား ကိေလသာႏွိပ္စက္ခံရျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ စိတ္ေရာဂါကိုေတာ့ အတတ္နိုင္သမွ် မိမိတို႔သႏၱာန္မွာ မျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားၾကရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

  ယာ  ဟိ, ဂဟပတိ, ဣမံ ကာယံ ပရိဟရေႏၲာ မုဟုတၱမၸိ အာေရာဂ်ံ ပဋိဇာေနယ်, ကိမညၾတ ဗာလ်ာ? တသၼာတိဟ ေတ, ဂဟပတိ, ဧဝံ သိကၡိတဗၺံ – ‘အာတုရကာယႆ ေမ သေတာ စိတၱံ အနာတုရံ ဘဝိႆတီ’တိ။ ဧဝၪႇိ ေတ, ဂဟပတိ, သိကၡိတဗၺ’’ႏၲိ။။ (သံ၊၂၊၁။)  

ျမတ္ဗုဒၶအလို ေရာဂါကို အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳး သတ္မွတ္နိုင္ပါသည္။ (၁) ကာေယ- ေရာဂါတုရ= ကိုယ္ခႏၶာ၌ ၉၆ ျဖာေဘးေရာဂါတို႔ ႏွိပ္စက္ခံရမွဳ ကိုယ္ေရာဂါ၊ (၂) စိေတၱ-ကိေလသာတုရ- ျဖဴစင္ေနေသာ စိတ္ေလးကို ကိေလသာတို႔ ႏွိပ္စက္ခံရမွဳ စိတ္ေရာဂါဟု ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါ၏။ ကိုယ္ခႏၶာ၌ ၉၆ ျဖာေဘးေရာဂါ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ႏွိပ္စက္ခံရလွ်င္လည္း ေလာကီစီးပြားတိုးတက္ဖို႔ မလြယ္ကူေပ။ ထို႔အတူ စိတ္မွာ ကိေလသာ နီဝရဏတရားတို႔ ႏွိပ္စက္ခံရပါလွ်င္လည္း ေလာကုတၱရာ ၾကီးပြားတိုးတက္ဖို႔ မလြယ္ပါေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ္ေရာဂါျဖစ္ေစ၊ စိတ္ေရာဂါျဖစ္ေစ ေရာဂါကင္းလွ်င္ ဘဝမွာ ေလာကီေလာကုတၱရာ အက်ိဳးစီးပြားမ်ား တိုးတက္လာပါလိမ့္မည္။

အဂၢမဟာပ႑ိတ၊ အဘိဓဇ မဟာရ႒ဂုရု စစ္ကိုင္းျမိဳ႕မဟာသုေဗာဓာရံု ဆရာေတာ္ၾကီး(ယခု ပါခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ၾကီး၏ ေနာင္ေတာ္ၾကီး) ကေတာ့ "ဆံုးမသမွ် နားေထာင္၊ က်န္းမာေအာင္ သတိျပဳ၊ သိမွဳအတြက္ ၾကိဳးစား၊ ဝတၱရား ေက်ပြန္ေစ၊ ကြက္လပ္ေတြ မရွိေစနဲ႔" ဟု စာေရးသူတို႔ မိခင္ မဟာသုေဗာဓာရံု ေက်ာင္းတိုက္ၾကီးမွာ ေနစဥ္က က်န္းမာေရး အထူးဂရုစိုက္ၾကဖို႔ မၾကာခဏ ၾသဝါဒ ေပးေတာ္မူခဲ့၏။  

မဃေဒဝလကၤာ၌ “ေလ်ာက္ပတ္က်င့္ျငား၊ ေလ်ာက္ပတ္စားႏွင့္၊ ေဆးဝါးစာေၾက၊ သြားေထြကာလ၊ ျဗဟၼစာရီ၊ ဤငါးလီ ေလာကီလူေပါင္း၊ သက္ရွည္ေၾကာင္းတည္း”ဟု က်န္းမာေရး ေကာင္းေအာင္ အသက္ရွည္ေၾကာင္း နည္းလမ္းေကာင္းမ်ားကို မန္လည္ဆရာေတာ္ၾကီးက ျမတ္ဗုဒၶအလိုက် ညႊန္ျပထား၏။ ပဌမ-ဒုတိယ အနာယုႆာသုတ္ (အံ၊၂၊၁၂၈။)တြင္ ျမတ္ဗုဒၶက သက္ရွည္က်န္းမာနိုင္ေၾကာင္း လမ္းညႊန္ခ်က္ ႏွစ္သုတ္ေပါင္း (၇)ခု ေဟာထားေတာ္မူ၏။

 (၁) သပၸါယကာရီ ေဟာတိ- သပၸါယျဖစ္ေအာင္ ေနတတ္ ထိုင္တတ္ရမည္ ျဖစ္၏။ သပၸါယသည္ ဥတုသပၸါယ၊ (ေဘာဇန) အာဟာရသပၸါယ၊ အာဝါသသပၸါယ၊ ပုဂၢလသပၸါယဟု သပၸါယေလးမ်ိဳးရွိ၏။ အသက္ရွည္ဖို႔ က်န္းမာေရး ေကာင္းဖို႔ဆိုလွ်င္ ဥတုသပၸါယသည္လည္း အလြန္အေရးၾကီး၏။ အလြန္ပူျပင္းလွ်င္ အေအးဓာတ္ရွိသည့္ေနရာမ်ိဳးမွာ ေရြးခ်ယ္ေနထိုင္ျခင္း၊ ေအးလြန္ျပန္လွ်င္လည္း အပူဓာတ္ရသည့္ အေနထားမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ေနတတ္ထိုင္တတ္လွ်င္ က်န္းမာေရးကို လြန္စြာ အေထာက္ကူျပဳ၏။ အစားအာဟာရ သပၸါယမျဖစ္လွ်င္လည္း က်န္းမာေရး မေကာင္းနိုင္သလို ဘုရားရွင္လက္ထက္က အာဟာရ သပၸါယ မမွ်တေသာေၾကာင့္ တရားထူးပင္ မရရွိနိုင္သည့္ သာဓကမ်ား ရွိပါ၏။  ဥတုေဘာဇနဝေသန ဟိ အာယု ဟာယတိပိ ဝၯတိပိ။(ဒီ၊႒၊၂၊၇။) ဥတုေဘာဇဥ္ေၾကာင့္ အသက္တိုျခင္း အသက္ရွည္ျခင္းတို႔ ျဖစ္နိုင္၏။ သပၸါယျဖစ္သည့္ ဥတု ေဘာဇဥ္ သံုးေဆာင္မွီဝဲရလွ်င္ အသက္ရွည္မည္ ျဖစ္၏။ သပၸါယမျဖစ္သည့္ ဥတု ေဘာဇဥ္တို႔ေၾကာင့္ က်န္းမာေရး အေထာက္ကူမျပဳဘဲ အသက္တိုမည္ ျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ သပၸါယျဖစ္သည့္ ဆြမ္းေဘာဇဥ္ ခ်ိဳခ်ဥ္အရသာ အျဖာျဖာသည္ က်န္းမာေရးကို အလြန္တရာ အေထာက္ကူျပဳလွပါသည္။ အာဝါယသပၸါယ- သင့္တင့္ေလွ်ာက္ပတ္သည့္ အေဆာက္အဦးမ်ား ရွိဖို႔လည္း က်န္းမာေရးအတြက္ အေရးၾကီးလွ၏။ ခေနာ္နီ ခေနာ္န႔ဲ အိုးအိမ္ေလးမ်ားျဖင့္ အာဝါသသပၸါယခ်ိဳ႕တဲ့စြာ ေနထိုင္ေနရပါလွ်င္ က်န္းမာေရးကို အလြန္ဆိုးဝါးစြာ ထိခိုက္နိုင္ပါသည္။ က်န္းမာေရး ေကာင္းေအာင္ အာဝါသသပၸါယ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ အေဆာက္အဦးသည္လည္း အေရးၾကီးေသာ အခန္းက႑မွ ပါဝင္ပါသည္။ တစ္ဖန္ ပုဂၢလသပၸါယ မျဖစ္လွ်င္ စိတ္ဆင္းရဲနိုင္၏။ စိတ္မခ်မ္းသာလွ်င္လည္း ကိုယ္က်န္းမာဖို႔ မလြယ္ကူလွေပ။ စိတ္ေထာင္းေတာ့ ကိုယ္ေၾက၊ စိတ္ပ်ိဳေတာ့ကိုယ္ႏု ဆိုသလို စိတ္ခ်မ္းသာလွ်င္ ကိုယ္လည္း ႏုပ်ိဳက်န္းမာနိုင္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ပုဂၢလသပၸါယ ျဖစ္ျခင္းသည္လည္း က်န္းမာေရးကို မ်ားစြာ အေထာက္ကူျပဳပါသည္။

 (၂) သပၸါေယ မတၱံ ဇာနာတိ, ဆိုခဲ့ျပီး သပၸါယမ်ားကို မိမိႏွင့္ တကယ္သပၸါယ ျဖစ္မျဖစ္၊ သပၸါယယ ျဖစ္မွဳ၌ မိမိအတိုင္းတာအရ လိုသေလာက္သာ အသံုးခ်ရမည္ျဖစ္၏။ အလြန္အကၽြန္ အသံုးမခ်ရ၊ သပၸါယ၌ အတိုင္းတာပမာဏကို ဥာဏ္ေရွ႕သြားျပဳ နားလည္သိရွိရမည္ ျဖစ္၏။ (၃) ပရိဏတေဘာဇီ စ ေဟာတိ, မိမိ-ပါစကဝမ္းမီး ေၾကေစနိုင္သည့္ အစားအစာကိုသာ စားသင့္၏။ အစားကို ေၾကညက္စြာ စားပါမွ က်န္းမာေရးကို အေထာက္ကူ ပိုျပဳမည္ျဖစ္၏။ (၄) ကာလစာရီ စ ေဟာတိ, သြားလာသင့္သည့္ အခ်ိန္အခါမ်ိဳးသာ သြားသင့္သည္။ ညအခါ အကာလ ေမွာင္မိုက္မဲမဲ သြားလာလွ်င္ မိမိအား သူခိုးစသည္ စြပ္စြဲမွဳခံရနိုင္ျပီး အထင္မွားကာ ရိုက္ႏွက္ၾကပါလွ်င္ အသက္ဆံုးပါးနိုင္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အသက္ရွည္ဖို႔ဆိုလွ်င္ သြားသင့္သည့္ အခ်ိန္ကာလ၌ သြားၾကဖို႔ အေရးၾကီး။ (၅) ျဗဟၼစာရီ စ- သူေတာ္ေကာင္းတရား က်င့္လွ်င္ သက္ရွည္က်န္းမာသည္မွာ အထူးေျပာစရာပင္ မလိုပါေျခ။ အသက္ရွည္ က်န္းမာခ်င္လွ်င္ သူေတာ္ေကာင္းတရားမ်ား က်င့္ရမည္ ျဖစ္၏။ က်န္းမာမွသာလွ်င္ မိမိလိုလား ေတာင္းတအပ္သည့္ ဘဝမွာ ေလာကီၾကီးပြားတိုးတက္မွဳ ေလာကုတၱရာၾကီးပြား တိုးတက္မွဳမ်ား ရနိုင္မည္ ျဖစ္၏။

ဒုတိယ အနာယုႆာသုတ္၌ ေနာက္ဆံုးအဂၤါရပ္ ႏွစ္ခုကို သီလဝါ စ, ကလ်ာဏမိေတၱာ စ ဟု ေဟာထား၏။ ေရွ႕သံုးပါး အတူတူပင္တည္း။ ဒုတိယသုတ္အလိုအရ (၆) သီလဝါ စ, သီလအားေကာင္းလွ်င္ သီလရွိလွ်င္ အသက္ရွည္၏။ ယေန႔ေခတ္ ေရွးေခတ္ ဟိုေနာက္ေနာင္ ေခတ္ မည္သည့္ ေခတ္မဆို အသက္ရွည္ က်န္းမာသည့္ အဖိုးအဖြားမ်ားသည္ သီလေကာင္းေသာေၾကာင့္ အသက္ရွည္ျခင္း က်န္းမာျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါ၏။ (၇) ကလ်ာဏမိေတၱာ စ- မိတ္ေကာင္း ေဆြးေကာင္းရွိလွ်င္ မိတ္ေကာင္းေဆြးေကာင္းႏွင့္ ေပါင္းရလွ်င္ ပိုမိုအသက္ရွည္နိုင္၏။ မိတ္ေကာင္းေဆြေကာင္း သူေတာ္ေကာင္းတို႔ႏွင့္ ေပါင္းသင္းရပါက စိတ္ခ်မ္းသာ၏။ စိတ္ခ်မ္းသာလွ်င္ ပိုမိုအသက္ရွည္ နိုင္ပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ ျမတ္ဗုဒၶက အသက္ရွည္ေၾကာင္း က်န္းမာေၾကာင္း နည္းလမ္းေကာင္းတို႔ကို အေၾကာင္းအားေလွ်ာ္စြာ ညႊန္ျပထားေတာ္မူခဲ့၏။

‘‘စတၱာေရာ  ပၪၥ အာေလာေပ, အဘုတြာ ဥဒကံ ပိေဝ;။

အလံ ဖာသုဝိဟာရာယ, ပဟိတတၱႆ ဘိကၡဳေနာ’တိ။ (အဘိ၊႒၊၁၊၄၃၂။)

အဆိုပါ ဂါထာႏွင့္အညီ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ က်န္းက်န္းမာမာ ေနနိုင္ေအာင္ အစားအေသာက္ကို ဝနင့္ေနေအာင္ မစားသင့္ေပ။ အနည္းဆံုး ေလးငါးလုပ္ေလာက္ မိမိစားေနက် အခ်ိဳးစားထဲမွ ေလွ်ာ့စားျပီး ေရေသာက္လွ်င္ ပိုမိုျပီး ေနရထိုင္ရ သက္ေသာင့္သက္သာရွိကာ က်န္းမာေရးကို အေထာက္ကူျပဳသျဖင့္ တရားလည္း အားထုတ္လို႔ ေကာင္းသည္။ အနည္းဆံုးေတာ့ ဤအဂၤါသံုးခ်က္ေလာက္ လိုက္နာလွ်င္ က်န္းမာမည္ဟု ယံုၾကည္မိသည္။ “ေသာကကိုေရွာင္၊ ဝေအာင္မစား၊ လွဳပ္ရွားကိုယ္လက္၊ ဤသံုးခ်က္၊ အသက္ရွည္ေၾကာင္းတည္း။”

ကဏွဇာတ္လာ ဘုရားေလာင္း ကဏွရေသ့ၾကီး၏ ဆုေတာင္းေျခာက္ပါးတို႔တြင္ အနာကင္းကြာ က်န္းမာစြာျဖင့္ သီလသမာဓိပညာ သိကၡာသံုးရပ္ အားထုတ္နိုင္ရပါလို၏ဟု သိၾကားမင္းထံမွ ဆုေတာင္းခဲ့ဖူး၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရွးဆရာေတာ္တို႔က “ဤသို႔ျပဳရ၊ ျမတ္ပုညေၾကာင့္၊ ဘဝထိုထို၊ ေနာက္အဟိုဝယ္၊ တစ္ကိုယ္ထီးတည္း၊ ေတာရပ္မွီးကာ၊ အနာကင္းကြာ၊ က်န္းမာစြာျဖင့္၊ သံုးရပ္သိကၡာ၊ သာသနာ၊ ေကာင္းစြာက်င့္နိုင္ရပါလို၏” ဟု ေရးသားေတာ္မူခဲ့ၾက၏။ 

အဂၤုတၱိဳရ္ ပဓာနိယဂၤသုတ္လာ အဂၤါငါးပါးတို႔တြင္ ေယာဂီပုဂၢိဳလ္ မဂ္ဖိုလ္ရဖို႔ဆိုလွ်င္ က်န္းမာေရး ေကာင္းျခင္းသည္လည္း တစ္ပါးအပါဝင္ ျဖစ္၏။ လယ္တီဆရာေတာ္ၾကီးက မွတ္သားမိလြယ္ေစရန္ ေအာက္ပါအတိုင္း လကၤာသြယ္ထား၏။ “ယံုၾကည္,က်န္းမာ၊ ေျဖာင့္စင္းစြာႏွင့္၊ လြန္စြာအားထုတ္၊ နာမ္ႏွင့္ရုပ္ကို၊ ျဖစ္ခ်ဳပ္သိျမင္၊ ဤငါးအင္၊ မဂ္လွ်င္ရေၾကာင္းတည္း။”

ဘဝမွာ ေလာကီေလာကုတၱရာ ၾကီးပြားတိုးတက္လိုသူတိုင္း က်န္းမာေရးေကာင္းရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလာကီေလာကုတၱရာ ၾကီးပြားတိုးတက္ခ်င္လွ်င္ မိမိကိုယ္ကို က်န္းမာေရးကို ဥာဏ္ႏွင့္ယွဥ္ကာ အထူး ဂရုစိုက္သင့္ေပသင့္ေပသည္။

(ဆက္လက္ တင္ျပပါဦးမည္)။

(သီတဂူ) ေဒါက္တာသုတာစာရာလကၤာရ

ေမ့သားလွ(ဇလဂၢ)