ဗုဒၶခ်ီးမြမ္း ကထိန္သကၤန္း

ရဟန္းေတာ္မ်ား ရရွိသည့္ ကထိန္အက်ိဳး

အတၳတကထိနံ ေဝါ ဘိကၡေဝ ပဥၥ ကပိႆႏၱိ အနာမႏၱစာေရာ အသမာဒါနစာေရာ ဂဏေဘာဇနံ ယာဝဒတၳ စီဝရံ ေယာစ တတၳ စီဝရုပၸါေဒါ ေသာ ေနသံ ဘဝိႆတီတိ၊ အတၳတကထိနာနံ ေဝါ ဘိကၡေဝ ဣမာနိ ပဥၥ ကပိႆႏၱိ။ (မဟာဝါ ပါဠိေတာ္)။

၁။ မပန္မၾကား၊ ရြာထဲသြား၊ ျပစ္ကား မွန္မသင့္။

၂။ တိစီဝရိတ္ႏွင့္သာ၊ ညဥ့္ကင္းရာ၊ မွန္စြာ ျပစ္မသင့္။

၃။ မအပ္ဖိတ္ၾကား၊ ေဘာဇဥ္မ်ား၊ စားျငား ျပစ္မသင့္။

၄။ အဓိ႒ာန္ ဝိကပၸနာ၊ မျပဳပါလ်က္၊ ဆယ္ရက္ထက္ၾကာ၊ ထားေလရာ၊ မွန္စြာ ျပစ္မသင့္။

၅။ ကထိန္ခင္းရာ၊ ေက်ာင္းမွာရျငား၊ ပစၥည္းမ်ားေပ၊ ခြဲေဝယူရန္၊ ကထိန္ခံ၊ ဧကန္ရေပ အက်ိဳးေတြ။

ကထိန္အက်ိဳး၊         ဤငါးမ်ိဳးေပ၊ ရဟန္းေတြ၊ ရေလးအက်ိဳးတည္း။

ရဟန္းေတာ္မ်ား ရရွိသည့္ ကထိန္အက်ိဳးမ်ားကို အနည္းငယ္မွ်ခ်ဲ႕ကာ ထပ္မံတင္ျပရလွ်င္

၁။ “မပန္မၾကား၊ လုိရာသြား၊ ျပစ္မ်ားမသင့္ၿပီ၊ (သို႔မဟုတ္) မပန္မၾကား၊ ရြာထဲသြား၊ ျပစ္ကား မွန္မသင့္” ဆိုသလို ဒါယကာ ဒါယိကာမတုိ႔၏ အိမ္သို႔(ျမိဳ႕တြင္းရြာတြင္းသို႔) သြားလုိသည့္အခါ ထင္ရွား ရွိေသာ အနီးနာ ရဟန္းတစ္ပါးပါးကုိ ပန္ၾကားရန္၊ ခြင့္ပန္ရန္မလိုဘဲ လြတ္လပ္စြာ သြားလာႏိုင္ပါသည္။ စာရိတၱ သိကၡာပုဒ္အရ ပါစိတ္အာပတ္ သင့္ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ေပသည္။ (အကယ္၍ ကထိန္ အာနိသင္ မရမူ ခြင့္မပန္ပဲ သြားလွ်င္ အာပတ္သင့္၏ )

၂။ “တိစီဝရိတ္ႏွင့္သာ၊ ညဥ့္ကင္းရာ၊ မွန္စြာ ျပစ္မသင့္။ သုံးထည္ထဲမွာ၊ ထားလုိရာ၊ ထားကာ သြားႏုိင္သည္” ဟူသည္ႏွင့္အညီ တိစီ၀ရိတ္ဓုတင္ေဆာင္ ရဟန္းေတာ္ျဖစ္လွ်င္ သကၤန္းသုံးထည္တုိ႔တြင္(သင္းပုိင္၊ ဧကသီ၊ ဒုကုဋ္) တစ္ထည္ထည္ကို ထားခဲ့ျပီး၍ သြားလုိရာ သြားႏုိင္ပါသည္။ ဒုတိယ ကထိနသိကၡာပုဒ္ျဖင့္ နိႆဂၢိပါစိတ္ အာပတ္မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေပသည္။ (အကယ္၍ ကထိန္အာနိသင္ မရပဲ သကၤန္းတစ္ ထည္ထည္ကုိ ထားခဲ့ျပီး၍ သြားလုိုရာ သြားလွ်င္ နိႆဂၢိပါစိတ္ အာပါတ္သင့္၏)။

၃။ “မအပ္ဖိတ္ၾကား၊ ေဘာဇဥ္မ်ား၊ စားျငား ျပစ္မသင့္။ ေလးပါးတူပင္၊ ဂိုဏ္းေဘာဇဥ္၊ စားလွ်င္ စားႏိုင္သည္” ဟူသည္ႏွင့္အညီ ပင့္ဖိတ္သူဒကာ၊ ဒကာမတုိ႔က အပင့္အဖိတ္ မတတ္၍ အရွင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္တုိ႔အိမ္ ထမင္းစားၾကြပါ ဘုရား၊ မုန္႔ဟန္းခါးစား ၾကြပါဘုရား စသည္ျဖင့္ မအပ္ေသာ အသုံးအႏႈံးျဖင့္ ပင့္ဖိတ္ေသာ္လည္း ဘုဥ္းေပးခြင့္ ရွိ၏၊ ဂဏေဘာဇန သိကၡာပုဒ္ျဖင့္ ပါစိတ္အာပတ္ သင့္ေရာက္ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ ရေပသည္။ (အကယ္၍ ကထိန္ အာနိသင္ မရဘဲဲ ဘုဥ္းေပးလွ်င္ အာပါတ္သင့္၏)။

၄။ “အဓိ႒ာန္ ဝိကပၸနာ၊ မျပဳပါလ်က္၊ ဆယ္ရက္ထက္ၾကာ၊ ထားေလရာ၊ မွန္စြာ ျပစ္မသင့္။ သကၤန္း မ်ားစြာ၊ ငါးလမွာ၊ သိမ္းကာ ထားႏုိင္သည္” ဟူသည္ႏွင့္အညီ မိမိရရွိေသာ သကၤန္းကို အဓိ႒ာန္၀ိကပၸနာ မျပဳပဲ (သကၤန္း ကာလ ၅-လအတြင္း) ထားပုိင္ခြင့္ရွိသည္၊ ပထမကထိန သိကၡာပုဒ္ျဖင့္ နိႆဂၢိပါစိတ္ အာပတ္မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေပသည္။ (အကယ္၍ ကထိန္ အာနိသင္ မရရွိပဲ မိမိပုိင္ သကၤန္းကုိ အဓိ႒ာန္၀ိကပၸနာ မျပဳပဲ ထားရွိပါက-၁၀-ရက္ေက်ာ္လွ်င္ အာပါတ္သင့္၏)။

၅။ “ကထိန္ခင္းရာ၊ ေက်ာင္းမွာရျငား၊ ပစၥည္းမ်ားေပ၊ ခြဲေဝယူရန္၊ ကထိန္ခံ၊ ဧကန္ရေပ အက်ိဳးေတြ” ဟူသည္ႏွင့္အညီ ကထိန္ခင္းေသာ ေက်ာင္း၌ သကၤန္းျဖစ္ေပၚလာတုိင္း ကထိန္ခင္းေသာ(ကထိန္ အာနိသင္ ရေသာ) ရဟန္းတုိ႔သာ ပုိင္ဆုိင္ခြင္၊့ စိတ္ၾကိဳက္ ေ၀ဘန္ခြင့္ ရွိသည္။ မိမိတို႔ ပိုင္ဆိုင္သည့္ သံဃိက ျဖစ္ေပၚလာသည့္ လာဘ္လာဘကို ေဝဘန္ခြဲျခားေသာ္လည္း ဒုကၠဋ္စေသာ အာပတ္မွ ကင္းလြတ္သည္။ (အကယ္၍ ကထိန္အာနိသင္မရပဲ ထုိကဲ့သို႔ စိတ္ၾကိဳက္ ေ၀ဘန္လွ်င္ ဒုကၠဋ္ စေသာ အာပါတ္သင့္ႏုိင္၏)။

ကထိန္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရဟန္းေတာ္မ်ား ထူးျခားေသာ အာနိသင္ငါးပါး အက်ိဳးထူးတုိ႔ကုိ ရရွိ ႏုိင္သကဲ့သုိ႔ ကထိန္သကၤန္း လွဴဒါန္းၾကေသာ အလွဴရွင္မ်ားမွာလည္း အက်ဳိးထူးမ်ား ရရွိႏုိင္ ပါသည္။

ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ား ရရွိေသာ အက်ိဳး ၅ ပါး။

သကာမာဝစေရာ ဘာရ၊ နိေကၡေပါ ဗဟုဝတၳိေကာ။

ေနကေဘာဇနလာဘီ စ၊ နာဒိႏၷာဒါန ေဘာဂဝါ။

ပဥၥေတၳေတ လဘိႆႏၱိ၊ ယသၼာ ကထိနဒါယိေနာ၊

ဒုလႅဘံ ကထိနံ ဒါနံ၊ ဒေဒယ်ံဳ ဗုဒၶဝဏၰိတံ။ ။ (ေရွးဆရာေတာ္မ်ား)

၁။ သကာမာဝစေရာ- မတရားသျဖင့္ အခ်ဳပ္အခ်ယ္ အဆီးအတားမရွိ၊ မိမိလိုရာ အရပ္သို႔ လြတ္လပ္စြာ သြားလာေနထိုင္ ျခင္းလည္းေကာင္း၊

၂။ ဘာရနိေကၡေပါ- ဝန္ထုပ္မပါ၊ ေပါ့ပါးစြာႏွင့္ ကိေလသာဝန္၊ တဏွာညြန္ကို၊ အဆံုးတိုင္ပယ္ စြန္႔ပစ္ခ်နိုင္ျခင္းလည္းေကာင္း၊

၃။ ဗဟုဝတၳိေကာ- ေခါမ၊ ေရာမ၊ ေကာဋဳမၺရအဝတ္၊ နတ္ဝတ္ နတ္ပုဆိုး၊ ပိုးဖဲကမၺလာ၊ ဒြါဒရာတို႔၊ မ်ားစြာျပည့္စံု၊ ဝတ္ဆင္၍ မကုန္ေအာင္ ေပါမ်ားျခင္းလည္းေကာင္း၊

၄။ ေနကေဘာဇနလာဘီစ- ေဘာဇဥ္ရသာ၊ နတ္ၾသဇာႏွင့္ နတ္သုဒၶါ အဖံုဖံု၊ စားေသာက္၍ မကုန္နိုင္ ျခင္းလည္းေကာင္း၊

၅။ နာဒိႏၷာဒါန ေဘာဂဝါ- မိမိတို႔က သဒၶါၾကည္ျဖဴစြာ မေပးမလွဴခဲ့ေသာ္ အနည္းငယ္ကေလးမွ် ခိုးဝွက္လုယက္ တိုက္ခိုက္၍ မယူနိုင္ေသာ စည္းစိမ္ဥစၥာ ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိျခင္းလည္းေကာင္း၊

ဣတိ- ဤသို႕၊ ဧေတ ပဥၥေတၳ- ဧေတ ပဥၥအေတၳ၊ အံ့ဖြယ္ၾကီးမား ထိုအက်ိဳးထူး ငါးပါးတို႔ကို၊ ကထိန-ဒါယိေနာ- ကထိန္ ကထိန္ မည္မမွိန္ပဲ ဂုဏ္ရွိန္ၾကီးသူ ကထိန္လွဴသည့္ ဒါယကာ ဒါယိကာမတို႔အား၊ ယသၼာ-အၾကင့္ေၾကာင့္၊ လဘိႆႏၱိ- က်ိဳးရင္း က်ိဳးဖ်ား က်ိဳးဆက္ပြား၍ ဆန္းျပားေလဘိ ဂုဏ္သတၱိေၾကာင့္ ရရွိခံစားၾကရေပကုန္လတၱံ႔။ တသၼာ-ထိုသို႔ စုေပါင္း ထိုအေၾကာင္းေၾကာင့္၊ ဒုလႅဘံ- အာသာဝတီ ႏြယ္နီနတ္ပန္း ျမတ္အဆန္းကဲ့သို႔ တမ္းတမ္းတတ အလြန္တရာမွ ရခဲလွစြာေသာ၊ ဒုလႅဘံ-ဘုရားသာသနာ ပြင့္လင္းသာမွ ေကာင္းစြာလွလွ ျပဳခြင့္ရသျဖင့္ အလြန္တရာမွ ရခဲလွစြာေသာ၊ ဗုဒၶဝဏၰိတံ- ရွင္ေတာ္ ဗ်ာဒိတ္ ခရာႏွိပ္၍ ေရႊစိတ္ၾကည္ျဖဴ ခ်ီးမြမ္းေတာ္မူအပ္ေသာ၊ ကထိနံ နာမ- ဘုရားသာသနာတြင္းမွာ တႏွစ္မွ တလ၊ တစ္လမွ တရက္၊ တရက္မွ တခါသာ ၾကိမ္သည့္ မဟာကထိန္ အလွဴေတာ္ၾကီးကို၊ ဒေဒယ်ံဳ- သဒၶါရႊင္လန္း လွဴဒါန္းၾကေလ ကုန္ရာ၏။ ဒေဒယ်ံဳ- သံဃာ့ဂုဏ္ကို စိတ္ဝယ္ထံု၍ အာရုံရည္မွန္း နိဗၺာန္နန္းသို႔ ေျဖာင့္တန္းေသခ်ာ ေရာက္ဖို႔ရာဟု ပတၳနာျပဳကာ ဆက္ကပ္ လွဴဒါန္းၾက ေလကုန္ရာသတည္း။ (ဝိနယဗဟုသုတ ပကာသနီက်မ္း ႏွာ၄၄၄)။

အထက္ပါ ဂါထာႏွင့္အညီ ကထိန္အာနိသင္ အက်ိဳး ငါးပါး တြဲစပ္ပံု

၁။ အနာမႏၱစာရ ႏွင့္ သ-ကာမာဝစရ အက်ိဳး၊

၂။ အသမာဒါနစာရႏွင့္ ဘာရနိေကၡပ အက်ိဳး၊

၃။ ဂဏေဘာဇနႏွင့္ ေနကေဘာဇနလာဘီ အက်ိဳး၊

၄။ ယာဝဒတၳစီဝရ ႏွင့္ ဗဟုဝတၳိက အက်ိဳး၊

၅။ ေယာ စ တတၳ စီဝရုပၸာဒႏွင့္ နာဒိႏၷာဒါနေဘာဂဝါ အက်ိဳး။

ဤသို႔ သံဃာေတာ္တို႔အား မုခ် ရရွိခံစားရေသာ ကထိန္အာနိသင္ အက်ိဳး(၅)ပါးႏွင့္ ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမတို႔အား ေနယ်တၳ အျပန္အားျဖင့္ ရနိုင္ေသာ အက်ိဳး (၅)ပါးတို႔ကို တြဲစပ္၍ သိမွတ္ရမည္။

 ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမတို႔ို႔ ရရွိသည့္ အက်ိဳးထူမ်ားကို ထပ္ဆင့္ တင္ျပရလွ်င္ သဒိသံ ပါကံ ဇေနတိ၊ သဒိသံ ပါကံ- မိမိျပဳေသာ အေၾကာင္းကံႏွင့္ တူညီေသာ အက်ိဳးကို၊ ဇေနတိ- ျပဳလုပ္သူအား မုခ်အမွန္မေသြ ျဖစ္ေပၚေစတတ္၏- ဟူေသာ ျမတ္ဗုဒၶ ေဒသနာေတာ္ႏွင့္အညီ အလွဴရွင္ ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမတို႔သည္ နိဗၺာန္မရမီ အၾကား ျဖစ္ပ်က္ က်င္လည္ၾကရေသာ ဘဝသံသရာ တစ္ခြင္တြင္…

၁။ “မင္းေဘး စိုးေဘး၊ ကင္းစင္ေဝးဘိ၊ မိမိလိုရာ၊ လြတ္လပ္စြာ၊ မွန္စြာသြားနိုင္သည္” ဟူသည္ႏွင့္ အညီ ကထိန္ခင္းသျဖင့္ အာနိသင္ရရွိၾကေသာ ရဟန္းးေတာ္တို႔သည္ သီတင္းလျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန႔မွ တေပါင္းလျပည့္ေန႔အထိ ငါးလအတြင္း လြတ္လပ္စြာ အတားအဆီး အေႏွာက္ယွက္မရွိ သြားလာနိုင္သကဲ့သို႔ ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိိကာမတို႔သည္လည္း စၾကာမင္းၾကီးမွာ အတားအဆီး အပိတ္အပင္ မရွိ၊ သြားလိုရာရာ လြတ္လပ္စြာသြားနိုင္ျပီး ပူေဇာ္ပသမွဳ ခံရဘိသကဲ့သို႔ ဘယ္သြားသြား ဘာလုပ္လုပ္ အတားအဆီး အပိတ္ပင္ အေႏွာက္ယွက္မရွိ သြားလာလုပ္ကိုင္နိုင္ျပီး မိမိလုပ္ငန္း ေအင္ျမင္ကာ အမ်ားပူေဇာ္ ျမတ္နိုးမွဳကို ခံရတတ္သည္။

*စၾကာမင္းၾကီး၊  ပံုမွီးတူစြာ၊ သြားရာေဒသ၊ ေအးခ်မ္းလွ၍၊ ၾကီးစြတန္ခိုး၊ လြန္ေက်ာ္ဟိုးသည္၊ မွတ္ရိုး အနာမႏၱစာရ အက်ိဳးတည္း။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္

(A)။ အရပ္ေဒသ တစ္ခုခုသို႔ သြားလာရေသာအခါ အေႏွာင့္အယွက္ အတားအဆီး မရွိဘဲ မိမိအလိုဆႏၵအတိုင္း လြတ္လပ္စြာ ခရီးသြားလာနိုင္ျခင္း၊

(B)။ ေလာကငရဲ ဟုဆိုအပ္ေသာ ေဒဝဒူတသုတ္လာ ေၾကာက္စရာ မင္းျပစ္မင္းဒဏ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ၃၂ ပါးေသာ ကံၾကမၼာဆိုးတို႔ႏွင့္ မေတြ႔ၾကံဳရျခင္း၊

(C)။ အဆံုးဘဝ၌ ေဘးဒဏ္ခပ္သိမ္း အျပစ္ဒဏ္ခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းရာျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ ျပဳရျခင္း တည္းဟူေသာ အက်ိဳးထူးမ်ား ရရွိနိုင္ေပသည္။

ရွစ္လံုးဖြဲ႔ အက်ိဳးျပ လကၤာမ်ား

က။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္၊

ထိုထိုေဒသ၊ ႒ာနတစ္ခြင္၊

ေဘရန္ကင္း၊ ေကာင္းျခင္း အာနိသင္။

ခ။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္၊

ေဘးဆိုးဒဏ္ဆိုး၊ အဆိုးမဝင္၊

ေဘးဒဏ္ခပ္သိမ္း၊ ခ်ဳပ္ျငိမ္း အစဥ္၊

နိဗၺာန္နန္း၊ စံျမန္းအာနိသင္။

၂။ သြားမည့္ေနရာ၊ ေပါ့ပါးစြာ၊ မပါဝန္ထုပ္၊ အပုပ္ခႏၶာ၊ ပယ္စြန္႔ခြာ၍၊ ခ်မ္းသာသုခ၊ အဝဝ၊ မုခ် ေတြ႔ရမည္။

သံဃာေတာ္မ်ား သကၤန္းသံုးထည္တို႔တြင္ တစ္ထည္ ထည္ကို ထားခဲ့ျပီး၍ သြားလုိရာ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး သြားလာနိုင္ျခင္းတည္းဟူေသာ အသမာဒါနာစာရ အက်ိဳးရရွိသကဲ့သို႔ ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိိကာမ တို႔မွာလည္း “တာ၀န္ကိစၥ၊ မေလးရ၊ ေပါ့လွေလေတာ့သည္” ဟူသကဲ့သို႔ မည္သည့္ကိစၥပဲ ေဆာင္ရြက္ ေဆာင္ရြက္ တာ၀န္ၾကီး ေလးသည္ဟု မရွိ၊ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးျဖင့္ ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္သည္၊ အဆံုးဘဝ၌ အလြန္ေလးလံသည့္ ခႏၶာဝန္ကိုယ္ကို လြယ္ကူစြာခ်ကာ ဘဝဇာတ္သိမ္း ဒုကၡ ျငိမ္းရသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္…

(A)။ အရပ္ေဒသ တစ္ခုခုသို႔ သြားလာရေသာအခါ အလြန္ေလးလံလွေသာ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးၾကီးမ်ားကို တပင္တပန္း သယ္ထမ္း၍ မသြားလာရျခင္း၊

(B)။ တစ္သံသရာလံုး တစ္ၾကိမ္တစ္ခါမွ် မခ်မနားရဘဲ ပင္ပန္းၾကီးစြာ အျမဲထမ္းေဆာင္ သယ္ပိုးလာခဲ့ရေသာ မိမိ၏ အလြန္ေလးလံလွသည့္ ခႏၶာဝန္ထုပ္ ဝန္ပိုးကို ျပစ္ခ်ရာ ျမတ္နိဗၺာန္သို႔ စံဝင္ရျခင္း၊

(C)။ မိမိ ပိုင္ဆိုင္သည့္ သက္ရွိ သက္မဲ့ ပစၥည္းဥစၥာ ရတနာတို႔သည္ မိမိႏွင့္ကင္းကြာ၍ အေဝးမွာပင္ ရွိေနေသာ္လည္း မီး၊ေရ၊ေလ၊ လူဆိုး သူခိုး ဓားျပ စေသာ တစ္စံုတစ္ခုေသာ ရန္သူမ်ိဳးငါးပါးတို႔ေၾကာင့္ မေပ်ာက္ပ်က္ မပ်က္စီး မဆံုးရွဳံးနိုင္ျခင္း၊

(D)။ ေလာကငရဲ ဟုဆိုအပ္ေသာ ေဒဝဒူတသုတ္လာ ေၾကာက္စရာ မင္းျပစ္မင္းဒဏ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ၃၂ ပါးေသာ ကံၾကမၼာဆိုးတို႔ႏွင့္ မေတြ႔ၾကံဳရျခင္း၊

(E)။ အဆံုးဘဝ၌ ေဘးဒဏ္ ခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းရာျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳရျခင္း၊ အက်ိဳးထူး တရားမ်ားကို ရရွိခံစားၾကသည္။

ရွစ္လံုးဖြဲ႔ အက်ိဳးျပ လကၤာမ်ား

က။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ထိုထိုေဒသ၊ သြားရေလအင္၊

ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုး၊ ထုပ္မ်ိဳးစံုလင္၊

မေဆာင္ၾကဥ္း၊ ေကာင္းျခင္း အာနိသင္။

ခ။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ခႏၶာလြန္ပုပ္၊ ဝန္ထုပ္ကိုပင္၊

ေလးလံပါျငား၊ ခ်ထားေလအင္၊

နိဗၺာန္နန္း၊ စံျမန္းအာနိသင္။

ဂ။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ကိုယ္ပိုင္သီးသီး၊ ပစၥည္းမ်ားျဖင္၊

ေဝးမွာရွိျငား၊ ပ်က္ျပားမထင္၊

မေၾကာင့္ၾက၊ စိတ္ခ် အာနိသင္။

ဃ။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ေဘးဆိုးဒဏ္ဆိုး၊ အဆိုးမဝင္၊

ေဘးဒဏ္ခပ္သိမ္း၊ ခ်ဳပ္ျငိမ္းအစဥ္၊

နိဗၺာန္နန္း၊ စံျမန္းအာနိသင္။

၃။ အစာေပါမ်ား၊ ဆိပ္ကားကင္းကြာ၊ နတ္ၾသဇာရ၊ စားၾကျပီးခါ၊ လြန္ခ်မ္းသာ၏။

ပင့္ဖိတ္သူဒကာ၊ ဒကာမတုိ႔က အပင့္အဖိတ္ မတတ္၍ အရွင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္တုိ႔အိမ္ ထမင္းစားၾကြပါ ဘုရား၊ မုန္႔ဟန္းခါးစား ၾကြပါဘုရား၊ စသည္ျဖင့္ မအပ္ေသာ အသုံးအႏႈံးျဖင့္ ပင့္ဖိတ္အပ္ေသာ ဂဏေဘာဇဥ္ကို ေလးပါး ငါးပါး တစ္ေပါင္းတည္း မစားေကာင္း၊ စားလွ်င္ ပါစိတ္အာပါတ္သင့္သည္၊ ကထိန္အာနိသင္ရေသာ ရဟန္းမ်ားမွာမူ ဘုဥ္းေပးေသာ္လည္း အျပစ္မသင့္သကဲ့သို႔ ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမတို႔သည္ ဝိသာခါ ေက်ာင္းအမၾကီးကဲ့သို႔ သားသမီး ေျမးျမစ္တို႔ျဖင့္ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ မိသားစုသိုင္းသိုင္း ဝိုင္းဝိုင္းရွိကာ ေကာင္းမြန္ေသာ အစားအေသာက္မ်ား ရလြယ္ျခင္း၊ စႏၵဂုတ္မင္းၾကီးကဲ့သို႔ အဆိပ္ခပ္ထားေသာ အစာကို မသိ၍ စားမိေသာ္လည္း အဆိပ္အေတာက္ကင္းရွင္းျခင္း စေသာ အက်ိဳးမ်ားကို ရရွိခံစားနိုင္သည္။

*ဝိသာခါ ေက်ာင္းအမ၊ တူလွပမာ၊ သားႏွင့္သမီး၊ ျမစ္ေျမးစံုစြာ၊ ေဆြပံုတစ္သင္း၊ ေဘးကင္းရန္ကြာ၊ ေနထိုင္ကာျဖင့္၊ ဥစၥာဓန၊ ေပါၾကြယ္ဝသည္၊ မွတ္ၾကဂဏေဘာဇဥ္ အက်ိဳးတည္း။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္…

(A) အစာေရစာ ရွားပါးေသာ အငတ္ေဘးႏွင့္ မၾကံဳရဘဲ အစားအစာ အလြန္ေပါမ်ားစြာ ရရွိသံုးေဆာင္ ခံစားရျခင္း၊

(B) နတ္ၾသဇာကဲ့သို႔ အရသာ ထူးျခားေကာင္းမြန္ေသာ အစားအစာကို ရရွိသံုးေဆာင္ ခံစားရျခင္း၊

(C) ဝမ္းမီးေကာင္းေသာေၾကာင့္ စားေသာက္လိုက္သမွ်ေသာ အစာအာဟာရမ်ား ေၾကက်က္လြယ္ျခင္း၊ မတည့္ေသာ အစားအစာ ေရာ၍စားမိေသာ္လည္း ေဘးဒုကၡမျဖစ္ျခင္း၊ စႏၵဂုတ္မင္းၾကီးကဲ့သို႔ အဆိပ္ခပ္ထားေသာ အစာကိုပင္ မသိ၍ စားမိေသာ္လည္း အဆိပ္အေတာက္ မတက္ေရာက္ျခင္း၊

(D) ေလာကငရဲ ဟုဆိုအပ္ေသာ ေဒဝဒူတသုတ္လာ ေၾကာက္စရာ မင္းျပစ္မင္းဒဏ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ၃၂ ပါးေသာ ကံၾကမၼာဆိုးတို႔ႏွင့္ မေတြ႔ၾကံဳရျခင္း၊

(E)  အဆံုးဘဝ၌ ေဘးဒဏ္ ခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းရာျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳရျခင္း၊ အက်ိဳးထူးတရားမ်ားကို ရရွိခံစားၾကသည္။

ရွစ္လံုးဖြဲ႔ အက်ိဳးျပ လကၤာမ်ား

(က)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

အစားအစာမ်ား၊ ရွားပါးမထင္၊

လြန္စြာေပါမ်ား၊ ရျငားမွန္ပင္၊

အငတ္ေဘး၊ လြတ္ေရး အာနိသင္။

(ခ)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ရသာစူးရွ၊ ထူးလွေလအင္၊

စားအစာမ်ား၊ ရျငားမွန္ပင္၊

သံုးေဆာင္ရ၊ ျမတ္လွ အာနိသင္။

(ဂ)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ဘာကိုစားစား၊ အမွားမထင္၊

ဆိတ္ခပ္စာမ်ား၊ ယူစားမိပင္၊

ဆိပ္မတက္၊ ေၾကပ်က္ အာနိသင္။

(ဃ)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ေဘးဆိုးဒဏ္ဆိုး၊ အဆိုးမဝင္၊

ေဘးဒဏ္ခပ္သိမ္း၊ ခ်ဳပ္ျငိမ္းအစဥ္၊

နိဗၺာန္နန္း၊ စံျမန္းအာနိသင္။

၄။ ေဘးဒဏ္ကင္းလြတ္၊ အဝတ္ေပါမ်ား၊ ဝတ္စားျပီးခါ၊ ခ်မ္းခ်မ္းသာ၊ မွန္စြာ ေနနိုင္သည္။

“အဓိ႒ာန္ ဝိကပၸနာ၊ မျပဳပါလ်က္၊ ဆယ္ရက္ထက္ၾကာ၊ ထားေလရာ၊ မွန္စြာ ျပစ္မသင့္” ဆိုသကဲ့သို႔ ကထိန္ခင္း၍ ကထိန္အာနိသင္ ရၾကေသာ ရဟန္းေတာ္တို႔မွာ အဓိ႒ာန္ ဝိကပၸနာ မျပဳဘဲ ငါးလအတြင္း ဘယ္ေလာက္ပင္ မ်ားမ်ား အလိုရွိတိုင္းထားလွ်င္ အျပစ္မသင့္ကဲ့သို႔ ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမတို႔မွာလည္း အရွင္အႏုရုဒၶါ မေထရ္ျမတ္ကဲ့သို႔ မရွိဟူေသာ စကားမၾကားရ၍ မိမိအလိုရွိေသာ ပစၥည္းမွန္သမွ် တစ္ခဏခ်င္း ျဖစ္လာ ေရာက္လာ၍ အလိုရွိတိုင္း အဝတ္အထည္ ေပါမ်ားျခင္းစေသာ အက်ိဳး ရွိနိုင္သည္။

*အႏုရုဒၶါလား၊ မင္းသားတူစြာ၊ ဥစၥာဓန၊ တတိုင္းရလ်က္၊ ၾကြယ္ဝဥစၥာ၊ လြန္ခ်မ္းသာသည္၊ မွတ္ပါ ယာဝစီဝရ လွဴရက်ိဳးတည္း။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္…

(A) ျမွပ္ႏွံသိုဝွက္ လံုျခံဳစြာထားရွိေသာ မိမိပိုင္ ပစၥည္းဥစၥာ ရတနာမ်ား ႏွစ္ကာလရွည္ၾကာ၍ ေမ့ေနေသာ္လည္း ေဆြ႔ေျမ႕ပ်က္စီး၊ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း မရွိျခင္း၊

(B) အဝတ္ပုဆိုးတို႔ကို အလိုရွိေသာအခါ ဗာရာဏသီ ျပည့္ရွင္ နႏၵမင္းၾကီးကဲ့သို႔ မိမိႏွင့္တကြ နန္းတြင္းသူ နန္းတြင္းသား တိုင္းသူျပည္သားမ်ား ဝတ္ရံုဆင္ျမန္းရ၍ မကုန္ခန္းနိုင္ေသာ ပေဒသာပင္မွ အဖိုးတန္ အဝတ္တန္ဆာဆန္းတို႔ကို ရရွိ သံုးေဆာင္ ခံစားရျခင္း၊

(C) ေဒဝဒူတသုတ္လာ ေၾကာက္စရာ မင္းျပစ္ မင္းဒဏ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ၃၂ ပါးေသာ ကံၾကမၼာဆိုးတို႔ႏွင့္ မေတြ႔ၾကံဳရျခင္း၊

(D) အဆံုးဘဝ၌ ေဘးဒဏ္ ခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းရာျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳရျခင္း၊ အက်ိဳးထူး တရားမ်ားကို ရရွိခံစားၾကသည္။

ရွစ္လံုးဖြဲ႔ အက်ိဳးျပ လကၤာမ်ား

(က)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ပစၥည္းအမ်ား၊ သိုထားေလအင္၊

ႏွစ္ရွည္လမ်ား၊ ၾကာျငားကာပင္၊

မပ်က္စီး၊ ေကာင္းခ်ီး အာနိသင္။

(ခ)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ဝတ္ဆန္းထည္ဆန္း၊ အဆန္းေပၚလြင္၊

လိုကာရၾက၊ မ်ားလွေလအင္၊

ဆင္ျမန္းရ၊ ဆန္းလွ အာနိသင္၊

(ဂ)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ေဘးဆိုးဒဏ္ဆိုး၊ အဆိုးမဝင္၊

ေဘးဒဏ္ခပ္သိမ္း၊ ခ်ဳပ္ျငိမ္းအစဥ္၊

နိဗၺာန္နန္း၊ စံျမန္းအာနိသင္။

၅။ မိမိပိုင္ျငား၊ ပစၥည္းမ်ားေပ၊ မေပးေခ်က၊ ဘာကိုမွ်၊ ယူ၍ မရေခ်။

“ကထိန္ခင္းရာ၊ ေက်ာင္းမွာရျငား၊ ပစၥည္းမ်ားေပ၊ ခြဲေဝယူရန္၊ ကထိန္ခံ၊ ဧကန္ရေပ အက်ိဳးေတြ”ဆိုသကဲ့သို႔ ကထိန္သကၤန္းမွန္သမွ်သည္ သံဃိကသကၤန္းျဖစ္၍ ကထိန္ခင္းသည့္ ေက်ာင္းတိုက္မွ ကထိန္အာနိသင္ရ ရဟန္းသံဃာမ်ား အားလံုးႏွင့္သာ သက္ဆိုင္၊ ပိုင္ဆို္င္ခြင့္ ရွိေသာေၾကာင့္ သေဘာက် သံုးေဆာင္နိုင္သည္။ အျခားတိုက္တာမွ သံဃာမ်ား လာေရာက္ ခ်ဳပ္ျခယ္ လုယူ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ မရွိေပ။ ထို႔တူ ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမတို႔မွာလည္း ေဇာတိကသူေ႒းကဲ့သို႔ မိမိပိိုင္ပစၥည္း မေပးလွ်င္ မည္သူမွ် ခိုးယူလုယက္၍ မရနိုင္သကဲ့သို႔ ရန္သူမ်ိဳးငါးပါးတို႔မွ မဖ်က္ဆီး မသိမ္းယူနိုင္ျခင္း၊ သီရိဓမၼာေသာကမင္းၾကီးကဲ့သို႔ ေျမေပၚ ေျမေအာက္ တစ္ယူဇနာ ၾသဇာျပန္႔လ်က္ ရတနာပစၥည္းမ်ား ရယူပိုင္နိုင္သကဲ့သို႔ မိမိအလိုရွိရာ ပစၥည္းမ်ားကို တခဏခ်င္း ရရွိနိုင္၍ မိမိပိုင္ပစၥည္း အစိုးတရ ပိုင္ဆိုင္္ျခင္း အက်ိဳးရွိေပသည္။

*သူေ႒းေဇာတိက၊ ပံုျပတူစြာ၊ ဥစၥာဓန၊ ေပါၾကြယ္ဝလ်က္၊ ကိုယ္မွတျခား၊ သူတစ္ပါးလက္၊ လုယက္မပါ၊ ျဖစ္က်ိဳးသာသည္၊ မွတ္ပါ ေယာစ စီဝရုပၸါဒ အက်ိဳးတည္း။

*သီရိဓမၼာ၊ ေသာကရာဇာ၊ ပမာပံုမ်ိဳး၊ အုပ္စိုးခါခါ၊ ၾသဇာလႊမ္းမိုး၊ တန္းခိုးၾကြယ္ဝ၊ ခံစားရသည္၊ မွတ္ၾက ေယာစ စီဝရုပၸါ အက်ိဳးတည္း။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္…

(A) ထြန္ယက္စိုက္ပ်ိဳးရေသာ လယ္ယာ ကိုင္းကၽြန္း အလုပ္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ ေရာင္းဝယ္ ေဖာက္ကားရေသာ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းျဖင့္ျဖစ္ေစ ပစၥည္းဥစၥာ ရွာေဖြလုပ္ကိုင္ရာ၌ သူတစ္ပါးတို႔ထက္ ထူးကဲ၍ ပိုမိုအရမ်ားျခင္း။

(B) မိမိပိုင္ပစၥည္းမ်ားကို ရန္သူမ်ိဳး ငါးပါးတို႔ မဆက္ဆံဘဲ မိမိသာလွ်င္ ပိုင္ဆိုင္ျခင္း။

(C) ေဇာတိက သူေ႒းၾကီးကဲ့သို႔ မိမိပိုင္ဥစၥာရတနာတို႔ကို မိမိကေပးမွသာ သူတစ္ပါးတို႔ ယူနိုင္ျခင္း၊ မိမိက မေပးလွ်င္ တစ္ေရႊးမွ် သူတစ္ပါးတို႔ နိုင္ထက္ကလူ လုယူ၍ မရနိုင္ျခင္း၊

(D) ေဒဝဒူတသုတ္လာ ေၾကာက္စရာ မင္းျပစ္ မင္းဒဏ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ၃၂ ပါးေသာ ကံၾကမၼာဆိုးတို႔ႏွင့္ မေတြ႔ၾကံဳရျခင္း၊

(E)  အဆံုးဘဝ၌ ေဘးဒဏ္ ခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းရာျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳရျခင္း၊ အက်ိဳးထူးတရားမ်ားကို ရရွိခံစားၾကသည္။

ရွစ္လံုးဖြဲ႔ အက်ိဳးျပ လကၤာမ်ား

(က)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

သူ႔ထက္အထူး၊ လြန္ၾကဴးကာပင္၊

ဥစၥာဓန၊ ရွာၾကေလအင္၊

အရမ်ား၊ ထူးျခား အာနိသင္။

(ခ)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ကိုယ့္ဥစၥာမ်ား၊ မ်ားျပားထင္ထင္၊

ဓားျပသူခိုး၊ ရန္မ်ိဳးစံုလင္၊

မဖ်က္ဆီး၊ ေကာင္းခ်ီး အာနိသင္။

(ဂ)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ေဇာတိကလား၊ မျခားအသြင္၊

ကိုယ္မေပးက၊ ေရြးမွ်ကိုပင္၊

ယူမရ၊ စိတ္ခ် အာနိသင္။

(ဃ)။ ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းရလွ်င္္၊

ေဘးဆိုးဒဏ္ဆိုး၊ အဆိုးမဝင္၊

ေဘးဒဏ္ခပ္သိမ္း၊ ခ်ဳပ္ျငိမ္းအစဥ္၊

နိဗၺာန္နန္း၊ စံျမန္းအာနိသင္။

“ကထိန္သကၤန္း၊ လွဴဒါန္းၾကျငား၊ ဒကာမ်ား၊ ရျငားက်ိဳး ငါးေထြ”ဆိုသကဲ့သို႔ သြယ္ဝိုက္ေသာ အားျဖင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ား အာနိသင္ငါးပါး ရရွိသကဲ့သို႔ ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမတို႔္မွာလည္း အထက္ ေဖၚျပခဲ့သည့္အတိုင္း အက်ိဳးမ်ား ရရွိနိုင္ေၾကာင္းကို ေရွးဆရာေတာ္ၾကီးမ်ားက ေရးသားေတာ္မူ ခဲ့ၾကသည္။

ကထိန္ လွဴရက်ိဳး ရွစ္ပါးျပ လကၤာ

*သက္ရွည္၊ ဆင္းလွ၊ ခ်မ္းသာရ၊ ဗလ ၾကီးမား၊ တစ္ပါး ေဘးကင္း၊ ေပါက္ျခင္း ပေဒသာ၊ ပညာျပည့္ဝ၊ နိဗၺာန္ရ၊ အ႒ကထိန္ လွဴရက်ိဳး။

ကထိန္သကၤန္း လွဴဒါန္းျခင္းေၾကာင့္ (၁) သက္တမ္းေက်ာ္လ်က္ အသက္ရွည္ျခင္း၊ (၂) ေရႊအဆင္းကဲ့သို႔ လွပတင့္တယ္ ရွဳ႕ခ်င္စဖြယ္ႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း၊ (၃) စည္းစိမ္ဥစၥာ ရတနာတို႔ႏွင့္ ၾကြယ္ဝျပည့္စံုျခင္း၊ (၄) ခြန္အား ဗလႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း၊ (၅) ရန္သူမ်ိဳး ငါးပါးစေသာ ေဘးအႏၱရာယ္ အသြယ္သြယ္တို႔ မက်ေရာက္ျခင္း၊ (၆) ပေဒသာပင္ ေပါက္သကဲ့သို႔ ႏွစ္သက္ဖြယ္ရာ ဝတ္စားတန္ဆာ ဥစၥာရတနာတို႔ကို လိုတိုင္းရနိုင္ျခင္း၊ (၇) အေျမာ္အျမင္ ဥာဏ္ပညာႏွင့္ ျပည့္စံု ၾကြယ္ဝျခင္း၊ (၈) တန္ခိုးအေလ်ာက္ ေပၚေပါက္လာေသာ ပရိကၡရာကို ရ၍ ဧဟိဘိကၡဳ ရဟန္းအျဖစ္ျဖင့္ နိဗၺာန္ဝင္စံ ရျခင္း အက်ိဳးမ်ား ရရွိနုိင္သည္။

အမွန္စင္စစ္အားျဖင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ား ကထိန္အာနိသင္ရသည္ဟူရာ၌ အျပစ္အာပါတ္မွ လြတ္ေျမာက္ျခင္း ဟူေသာ အက်ိဳးကိုပင္ အဓိကအာျဖင့္ ကထိန္အာနိသင္ဟု ေခၚေပသည္။ တကယ္တမ္း စဥ္းစားၾကည့္လွ်င္ ရဟန္းေတာ္မ်ား သင့္ေရာက္နိုင္သည့္ အျပစ္အာပတ္တို႔ကို ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ားက ကထိန္ခင္း ေသာအားျဖင့္ ထိုအျပစ္အာပတ္မွ ကင္းလြတ္ေအာင္ လုပ္ေပးျခင္းတမ်ိဳး ျဖစ္ေပသည္၊ ကထိန္ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ားဘက္မွ ၾကည့္လွ်င္ အလြန္အားရ စရာေကာင္းလွ၏။ မိမိတို႔၏ ခင္းအပ္ေသာ ကထိန္က ရဟန္းေတာ္တို႔အတြက္ အျပစ္အာပတ္ကင္းလြတ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးနိုင္စြမ္း ရွိသည္ဟု သြယ္ဝိိုက္ေသာအားျဖင့္ သိၾကရေပမည္။ ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ ရွိၾကရေပမည္။ ျမတ္ဗုဒၶကလည္း ထိုအက်ိဳးကို ေမွ်ာ္ကိုး၍ ရဟန္းေတာ္တို႔အား ကထိန္ကို ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ေပသည္။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ သာသနာေတာ္တြင္ မည္သည့္ဒါနမ်ိဳးမွ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ပညတ္ထားေသာ သိကၡာပုဒ္ေတာ္ကုိ ေလ်ာ့ပါး၍ မရေစႏုိင္ပါ၊ ဤ‘ကထိန္’အလွဴ တစ္ခုကသာလွ်င္ ရဟန္းေတာ္တို႔ အတြက္ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ဝိနည္းသိကၡာပုဒ္(၅)မ်ဳိးကုိ (၅)လအထိ က်င့္သံုးစရာ မလုိအပ္ပဲ အျပစ္အာပတ္မွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရေပသည္။