လူဝတ္ေၾကာင္အမ်ားစုသည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ အေရးပါသည့္ တရားဓမၼမ်ားကို နားလည္ရန္ သို႔မဟုတ္ ေလ့က်င့္အားထုတ္ရန္ အခြင့္အလမ္းနည္းပါးၾကေပသည္ ဤအဆိုႏွင့္ပတ္သက္၍ အေရးပါသည့္ အညႊန္းတစ္ရပ္အျဖစ္ ပိဋကစာေပတြင္ ေတြ႔ျမင္နိုင္သည္။ ျမတ္ဗုဒၶလက္ထက္ သူ၏သာသနာအား အမ်ားဆံုးပစၥည္းေလးပါးျဖင့္ ေထာက္ပံ့ခဲ့သူ အနာထပိဏ္သူေဌးၾကီးသည္ ေသရာကုဋင္ေညာင္ေစာင္းတြင္ ရွိေနေသာအခါ အရွင္သာရိပုတၱရာႏွင့္ အရွင္အာနႏၵာမေထရ္ျမတ္တို႔သည္ လူနာအနာထပိဏ္သူေဌးၾကီး ေနာက္ဆံုးဘဝကူး အဆင့္ျမင့္ပိုမိုေကာင္းရန္ ၾကြေရာက္လာျပီး အဆင့္ျမင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အလြန္သိမ္ေမြ႔နက္နဲလွသည့္ အေၾကာင္းရာပါ တရားဓမၼကို အရွင္သာရိပုတၱရာမေထရ္ျမတ္ၾကီးက သူေဌးၾကီးအား ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။ သူေဌးၾကီးသည္ မ်က္ရည္ေတြေတြက်ျပီး မိမိမွာ တစ္သက္လံုး ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ပါ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေနခဲ့ရေသာ္လည္း ယခင့္ယခင္တုန္းက ဤကဲ့သို႔ေသာ ေလးနက္သည့္ တရားမ်ိဳးကို မနာဖူးခဲ့ေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားခဲ့ေလသည္။ ။
အရွင္သာရိပုတၱရာက ယင္းသို႔ေသာ ဘာသာေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေဟာၾကားမွဳမ်ားကို လူဝတ္ေၾကာင္မ်ား နားမလည္နိုင္ဘဲ ရဟန္းေတာ္မ်ားသာ နားလည္နိုင္ေၾကာင္းကို ရွင္းျပေတာ္မူခဲ့သည္။ န ေခါ ဂဟပတိ ဂိဟီနံ ၾသဒါတဝသနာနံ ဧဝရူပီ ဓမၼီ ကထာ ပဋိဘာတိ၊ ပဗၺဇိတာနံ ေခါ ဂဟပတိ ဧဝရူပီ ဓမၼီ ကထာ ပဋိဘာတိ၊ ။ (မ၊ ၃၊ ႏွာ ၃၀၅)။ ယင္းအဌကထာ (မ-ဌ၊၄၊ ႏွာ ၂၃၀) ၌လည္း လူဝတ္ေၾကာင္မ်ားသည္ မိမိတို႔၏ လယ္ယာျခံေျမမ်ား၊ ေရႊေငြႏွင့္ စည္းစိမ္ဥစၥာမ်ား၊ ဇနီးမယား သားသမီးေက်းကၽြန္မ်ားကို ျပင္းထန္စြာ စြဲလန္းတပ္မက္မွဳရွိၾကျပီး ထိုလူမ်ားသည္ မိမိတို႔၏ ပိုင္ဆိုင္မွဳမ်ားကို စြန္႔လႊတ္ရန္ ခက္ခဲေသာေၾကာင့္ ယင္းအဆင့္ျမင့္ အေလးေပး ေဟာၾကားအပ္သည့္ တရားေတာ္မ်ားကို နားမလည္နိုင္ၾကရုံသာမက နာၾကားရန္ပင္ သိပ္မႏွစ္သက္တတ္ၾကဟု မွတ္ခ်က္ျပဳထားသည္။
အထူးသျဖင့္ ဒါနႏွင့္စပ္ေသာ တရားဓမၼမ်ားကိုသာ လူဝတ္ေၾကာင္တို႔ ပိုမိုႏွစ္သက္ၾကသည္။ ထိုအခ်က္ကို ဒီဃနိကာယ္ သိဂၤါေလာဝါဒသုတ္(ဒီ၊၃၊ ႏွာ-၁၅၃)က ပိုမိုေထာက္ခံသလို ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းသုတ္ေတာ္တြင္ ျမတ္ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္တိုင္က လူဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ားအေပၚ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါး၏ တာဝန္ဝတၱရား ေျခာက္ပါးတို႔တြင္ လူဝတ္ေၾကာင္ ဒါယကာဒါယိကာမမ်ားအား နတ္ျပည္ေရာက္ေၾကာင္းလမ္းစဥ္ကုိ ေဟာၾကားျပသရန္ဟူေသာ ဝတၱရားတစ္ရပ္ကို ခ်မွတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ယင္းလူဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ားအား ရဟန္းေတာ္မ်ားက အထူးတလည္ေဟာၾကားျပသရမည္မွာ သဂၢမဂၢံ(နတ္ျပည္ေရာက္ေၾကာင္းလမ္းစဥ္) ျဖစ္ျပီး သံသရာဝဋ္မွ လြတ္ေျမာက္ရာလမ္း (ေမာကၡမဂၢ) မဟုတ္သည္မွာေတာ့ အလြန္ထူးျခားဟန္ရွိသည္။ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းလမ္းသည္ သာမန္လူအမ်ားအစုအတြက္ ေလွ်ာက္လွမ္းရန္ အလြန္႔အလြန္ ခက္ခဲလွသည္မွာ ေသခ်ာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ သိဂၤါေလာဝါဒသုတ္ေတာ္၌ ျမတ္ဗုဒၶက ရဟန္းေတာ္မ်ားအား သာမန္လူပုဂၢိဳလ္တို႔ အထူးႏွစ္သက္သည့္ ဒါနႏွင့္စပ္ တရားေတာ္မ်ားႏွင့္ နတ္ျပည္ေရာက္ေၾကာင္းတရားကိုသာ တာဝန္တစ္ရပ္အေနျဖင့္ ေဟာၾကားရန္ လမ္းညႊန္ေတာ္မူခဲ့ပံုရသည္။ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားအား လံုးဝ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္းလမ္းစဥ္(ေမာကၡမဂၢ)ကို မေဟာရဟု ဆိုလိုသည္ေတာ့ မဟုတ္ေပ။ ေယဘုယ် လူပုဂၢိဳလ္ဒါယကာ ဒါယိကာမမ်ားတို႔ ဘာသာေရးခံယူခ်က္အေလွ်ာက္ သူတို႔ နားလည္နိုင္စြမ္း အေလွ်ာက္ အဆင့္ျမင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အသိပညာဆိုင္ရာ သစၥာတရား လိုက္နာနိုင္မွဳ အကန္႔အသတ္ေပၚတြင္ အေျခခံခဲ့ေပသည္။ သဘာဝအားျဖင့္ ဥပေဒလမ္းညႊန္မွဳတိုင္းမွာ အကန္႔အသတ္ေတာ့ ရွိတတ္ပါသည္။
အခ်ိဳ႕ေသာ ျမတ္ဗုဒၶ၏ေဒသနာ သုတၱန္မ်ားသည္ အထူးသျဖင့္ လူပုဂၢိဳလ္တို႔ ႏွစ္သက္လက္ခံေစနိုင္သည့္ အေတြးအျမင္မ်ိဳးျဖစ္ေၾကာင္း ညႊန္ျပေပသည္။ ဥပမာ ဒကၡိဏဝိဘဂၤသုတ္(မ၊၃၊ ႏွာ ၂၉၅) မွာ ထင္ရွားသည့္ ေဒသနာေတာ္မ်ားအနက္ တစ္ခုအပါဝင္ျဖစ္သည္။ ယင္းသုတ္ေတာ္သည္ ျမတ္ဗုဒၶမွစ၍ တိရစၦာန္မ်ားတိုင္ေအာင္ ၁၄ မ်ိဳးေသာ အလွဴခံပုဂၢိဳလ္အသီးသီးတို႔အား လွဴဖြယ္ဝတၱဳမ်ား လွဴဒါန္းေပးကမ္းျခင္းျဖင့္ ရရွိအပ္ေသာ ေကာင္းမွဳကုသိုလ္ အဆင့္အတန္းအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ သံဃာအားရည္မွန္း၍ လွဴဒါန္းအပ္ေသာ အလွဴဝတၳဳ (၇) မ်ိဳးတို႔၏ အက်ိဳးၾကီးျမတ္ပံုတို႔ကို အတိအလင္းေဖာ္ျပထားသည္။ ယင္းသုတ္ေတာ္သည္ အလွဴဒါန၏ စင္ၾကယ္ပံု မစင္ၾကယ္ပံုတို႔ႏွင့္လည္း ပတ္သက္သည္။ အဆိုပါ သုတ္ေတာ္၌ ေဟာထားသည့္ အခ်က္အလက္တို႔သည္ အလြန္စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာ ေကာင္းျပီး လူအမ်ားစုသည္ ယင္းသုတ္ေတာ္မွာ (အလွဴခံပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ လွဴဖြယ္ဝတၳဳတို႔) အဆင့္အတန္းခြဲျခားထားသည့္အတိုင္း မိမိတို႔ တတ္နိုင္သည့္နည္း ႏွစ္သက္သည့္နည္းတို႔ျဖင့္ လွဴဒါန္းနိုင္ေသာေၾကာင့္ ေနာင္ဘဝအတြက္ ကုသိုလ္ရရန္ အလြန္စိတ္အားထက္သက္သူမ်ားအား အထူးႏွိဳးေဆာ္ေပးသည္။ ထို႔ျပင္ ေဝႆႏၱရာဇာတ္ေတာ္မွာ အလြန္လူသိမ်ား ထင္ရွားျပီး လူသားတို႔၏ သိမ္ေမြ႔သည့္ စိတ္အာရုံခံစားမွဳကို နိးထေစနိုင္သည့္သုတ္ေတာ္တစ္ခု ျဖစ္ေၾကာင္းကို အဂၤုတၱရအဌကထာ(အံဌ-၂၊ ၁၀၅) မွာ ေဖာ္ျပထားသည္။ ။
ေဒဝဒူတသုတ္(မ-၃၊ ၂၁၇) တြင္ မေကာင္းမွဳျပဳသူတို႔အဖို႔ အပါယ္ငရဲတြင္ ခံစားရမည္ျဖစ္ေသာ ႏွိပ္စက္ခံရမွဳအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ရွင္းလင္းပီျပင္စြာ ေဟာေတာ္မူခဲ့ျပီး ယင္းသုတ္သည္ ေမ့ေလွ်ာ့ ေကာက္ညစ္သူမ်ားအား မေကာင္းမွဳကို ေရွာင္ၾကဥ္ရန္ႏွင့္ ေကာင္းမွဳကုသိုလ္မ်ားျပဳလုပ္ရန္ အထူးတိုက္တြန္းထားျပီး ကိုယ္က်င့္တရားပ်က္ျပားေစေသာ သို႔မဟုတ္ လူမွဳေရး ဝတၱရားအားနည္းေစေသာ သတ္ျဖတ္ျခင္း ခိုးျခင္း အရက္ေသစာေသာက္စားကဲ့သို႔ေသာ အကုသိုလ္ဒုစရိုက္ကို ျပဳလုပ္ျခင္း၌ ထိတ္လန္႔ေစျခင္းအားျဖင့္ အလြန္ပင္ အေထာက္အပံ့ျပဳခဲ့သည္။ ယင္းကဲ့သို႔ေသာ သုတ္ေတာ္မ်ားကို ရဟန္းေတာ္မ်ားက နတ္ျပည္ေရာက္ေၾကာင္းႏွင့္ ဒါနႏွင့္စပ္သမွ် ရဟန္းေတာ္မ်ားက လူဒါယကာဒါယိကမမ်ားအား အထူးေပး ျပန္လည္ေဟာေျပာေလ့ရွိၾကသည္။
အခ်ိဳ႕ေသာ သုတ္မ်ားသည္ လူမွဳေရး ျမင့္တက္ေကာင္းမြန္ေစရန္ အထူးရည္ရြယ္ထားသည္။ ဥပမာ (ဒီပဝံသ ၂၂၊၄၁။ မဟာဝံသ ၃၆-၂၉) တြင္ ေဒဝမေထရ္ ေဟာၾကားေတာ္မူအပ္ေသာ ဂိလာနသုတ္ေတာ္သည္ ေဝါဟာရတိႆမင္းအား ေနရာဌာန ၅ ခု (ပဥၥာဝါသ) တို႔တြင္ ေဆးႏွင့္ဆိုင္ေသာပစၥည္းမ်ား (ေဆးပစၥည္းမ်ား) ျဖန္႔ျဖဴးရန္ အားေပးခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ (ဒီပဝံသ ၂၁၊၄၂။ မဟာဝံသ- ၃၅။၃၀-၃၂) မွာလည္း တုလာဓာရေက်ာင္းတိုက္၌ သီတင္းသံုးေတာ္မူသည့္ ဇာတကဘာဏက(ဘုရားေဟာက်မ္းစာဇာတ္ေတာ္မ်ားႏွတ္ငံုေဆာင္) မဟာပဒုမ မေထရ္ ေဟာၾကားေတာ္ ကပိလဇာတ္ေတာ္တြင္ ပါရွိသည့္ လူသားတစ္ေယာက္အေပၚ အသက္ဟူေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ပင္ ကိုယ္က်ိဳးမဖက္ လုပ္ေဆာင္မွဳ အေတြးအျမင္တို႔က တြန္းအားေပးလိုက္သည့္ ဣလနာဂမင္းသည္ တိႆဝါပိႏွင့္ ဒူရဝါပိ ေရကန္ႏွစ္လံုးႏွင့္ ေရာဟဏအရပ္ရွိ ေက်ာင္းတိုက္ၾကီးမ်ားကို ျပန္လည္ျပဳျပင္လွဴဒါန္းခဲ့သည္။
ေနာင္ဘဝအတြက္ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မွဳရေစရန္ ကုသိုလ္ေကာင္းမွဳ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္နိုင္သမွ် ရရိွေရးသည္ ဘုရင္မွစ၍ ဆင္းရဲသား ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားအထိ လူဝတ္ေၾကာင္မ်ား၏ ဘာသာေရးဘဝတြင္ ငုပ္လွ်ိဳးေနေသာ ဘာသာတရားရည္ရြယ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။ ခ်မ္းသာျခင္း၊ က်န္းမာျခင္း၊ လွပျခင္း၊ အသက္ရွည္ျခင္း၊ ပညာၾကီးျခင္း၊ ခြန္အားဗလၾကီးမားျခင္း၊ အမ်ိဳးျမတ္ျခင္းကဲ့သို႔ေသာ လူအမ်ားအလိုရွိအပ္ ေတာင့္တအပ္ေသာ ဣဌခ်မ္းသာ အျဖာျဖာသည္ ကုသိုလ္ကံ၏ အက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ လူအမ်ားစုသည္ ယင္းေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ အေျခအေနမ်ားကို ရရွိေရးအတြက္ ေကာင္းမွဳျပဳရန္ႏွင့္ လူေတာ္လူေကာင္းျဖစ္ရန္ ၾကိဳးစားခဲ့ၾကသည္။ သာမန္ အိမ္ယာတည္ေထာင္ လူဝတ္ေၾကာင္မ်ားအဖို႔ အလြန္ေကာင္းမြန္ စင္ၾကယ္သည့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ထက္ ကုသိုလ္ဟု ယူဆထားသည့္ ဒါနကဲ့သို႔ေသာအလုပ္ ပရဟိတကဲ့သို႔ေသာ အလုပ္မ်ိဳးက ပိုမိုလြယ္ကူသည္။
အထူးစိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းသည္မွာ အခ်ိဳ႕ေသာ ဒါယကာဒါယိကာမမ်ားသည္ မိမိတို႔ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ကုသိုလ္စာရင္းကို ေရးမွတ္ထားသည့္ ပုညေပါတၳကေခၚ ကုသိုလ္မွတ္တမ္း မွတ္စုစာအုပ္မ်ိဳး ရွိသည္။ ယင္းစာအုပ္မွာ ေသခါနီးပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္၏ ႏွလံုးသားကို ႏွစ္သက္ပီတိ ျဖစ္ကာ ဝမ္းသာေစရန္ႏွင့္ ေကာင္းရာသုဂတိဘဝ ေသခ်ာေရးအတြက္ သူ၏ေနာက္ဆံုးအာရုံနိမိတ္မ်ား စင္ၾကယ္ေစရန္ ေသရာကုဋင္ေညာင္ေစာင္းေပၚတြင္ ဖတ္ျပရန္ ရည္ရြယ္ဟန္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ရဟန္းေတာ္မ်ား ထိုကဲ့သို႔ ပုညေပါတၳကေခၚ ကုသိုလ္မွတ္တမ္း မွတ္စုစာအုပ္မ်ိဳး ရွိသည့္ အေထာက္အထား သာဓမ်ားမေတြ႔ရေပ။ ရဟန္းေတာ္မ်ား၌ မုဌိေပါတၳကေခၚေသာ စာအုပ္မ်ိဳး ေရးမွတ္သည့္ မွတ္စုဒိုင္ယာယီစာအုပ္မ်ိဳး ရွိသည္ကိုမူ ေတြ႔ရသည္။ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ ယင္းစာအုပ္မ်ိဳး၌ ဗုဒၶ ဓမၼဂုဏ္ရည္မ်ားကို ေရးသားထားၾကျပီး ကုသိုလ္ေကာင္းမွဳ စာရင္းကို ေရးမွတ္သားျခင္း မဟုတ္ေၾကာင္းကို မဇၥ်ိမအဌကထာ(မ-ဌ၊၁၊ ႏွာ ၃၉၄) တြင္ ျပဆိုထားသည္။ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ မိမိတို႔၏ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေလာကုတၱရာတိုးတက္မွဳကိုသာ အထူးစိတ္ဝင္စားၾက၏။ ကုသိုလ္စာရင္းစာအုပ္သည္ လူဝတ္ေၾကာင္ဥပါသကာဥပါသိကာမ်ားအဖို႔ အဖိုးတန္ရတနာသိုက္ သဖြယ္ျဖစ္ျငားေသာ္လည္း ရဟန္းေတာ္မ်ားအဖို႔ ယင္းသည္ အသံုးဝင္ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ မဟုတ္ေခ်။ (အံဌ၊၂၊ ၁၀၇။ မဟာဝံသ ၃၂၊ ၂၅၊) မွာ ေတာ့ ဒုဌဂါမဏိမင္းၾကီးမွာ သူလွဴခဲ့သမွ် ကုသိုလ္စာရင္းစာအုပ္ တစ္အုပ္ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။ ယင္းကုသိုလ္စာရင္းကို မင္းၾကီး ကြယ္လြန္ခါနီးမွာ လကၡဏအမည္ရွိ မင္းၾကီး၏ ကုိယ္ေရးအရာရွိ ဘ႑ာထိမ္းအမတ္ၾကီးက ဖတ္ျပသည္။ ယင္းစာအုပ္၌ မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ ကုသိုလ္ေကာင္းမွဳမ်ားမွာ မဟာေစတီၾကီးကဲ့သို႔ေသာ ေစတီမ်ားတည္ထားျခင္း၊ မဟာဝိဟာရကဲ့သို႔ေသာ ေက်ာင္းတိုက္ၾကီးမ်ားအား လွဴဒါန္းျခင္း၊ သံဃာေတာ္မ်ားအား အလွဴဒါနျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းႏွင့္ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ား က်င္းပျခင္းမ်ားပါဝင္သည္။ ယင္းကုသိုလ္မ်ားထဲတြင္ ၁၃ ႏွစ္ၾကာ တမီးလ္သူပုန္ေဘးေၾကာင့္ ပုန္းေအာင္းေနရစဥ္ စားေတာ္ေခၚခါနီး ေကာင္းကင္မွ ၾကြလာေသာ ရဟႏၱာအရွင္ျမတ္အား တစ္နပ္ေသာဆြမ္းကို ေျပးရင္းလႊားရင္း ခက္ခက္ခဲခဲ လွဴဒါန္းလိုက္ရေသာ ကုသိုလ္ေကာင္းမွဳ မွတ္တမ္းေလးကို ဖတ္ျပေသာအခါ မင္းၾကီးအဖို႔ အလြန္ဝမ္းသာဆံုး အလြန္ေက်နပ္အားအရဆံုး ျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။
(မဟာဝံသ ၃၄၊ ၂-၆) ၌ မဟာစူလိယ မဟာတိႆမင္းသည္ နဖူးမွေခၽြး ေျခမက်သည္အထိ လုပ္အားမွ ရရွိသည့္ ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ လွဴဒါန္းမွဳမွာ အလြန္ကုသိုလ္ရေၾကာင္း သိရွိနားလည္သျဖင့္ သူကိုယ္တိုင္ စပါးခင္းတစ္ခုတြင္ အလုပ္သမားေယာင္ ဟန္ေဆာင္၍ အလုပ္လုပ္ျပီး ယင္းလုပ္အားခအျဖစ္ရရွိသည့္ဆန္ျဖင့္ မဟာသုမနမေထရ္အား ဆြမ္းလွဴဒါန္းဆက္ကပ္သည္။ ထို႔ျပင္ မင္းၾကီးသည္ သၾကားစက္ရံုတြင္ အလုပ္သမားအျဖစ္ ဟန္ေဆာင္အလုပ္လုပ္ျပီး လုပ္အားခရသည့္ သၾကားခဲမ်ားကို ရဟန္းေတာ္မ်ားအား လွဴဒါန္းေလသည္။ မဟာစူလိယ မဟာတိႆမင္း၏ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ မဟုတ္ေသာ္လည္း နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္စိုးသူ တစ္ေယာက္သည္ သာမန္ လယ္သမား အလုပ္သမားမ်ားႏွင့္အတူ လုပ္ခစားအျဖစ္ လုပ္သည့္ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ႏွင့္ မွတ္သားဖြယ္ ဗဟုသုတတစ္ရပ္ ျဖစ္သည္မွာ သံသယျဖစ္ဖြယ္ မရွိပါေခ်။ မင္းၾကီးသည္ ဆင္းရဲသူအမ်ားစုႏွင့္ တသားတည္းရွိျပီး ယင္းတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္၍ မွတ္သားဖြယ္ရာ ဗဟုသုတေကာင္းတစ္ရပ္ကို ရရွိနိုင္ၾကေပသည္။
ပထမ သံဃတိႆမင္း(ေအဒီ-၃၀၃-၃၀၇) သည္ မဟာေဒဝမေထရ္ ေဟာၾကားေတာ္မူသည့္ တရားတစ္ပုဒ္တြင္ ယာဂုဆြမ္း လွဴဒါန္းမွဴ၏ အက်ိဳးေက်းဇူးၾကီးမားပံုကို ၾကားသိရျပီးေနာက္ မင္းၾကီးသည္ ရဟန္းေတာ္မ်ားအား ယာဂုဆြမ္း ေန႔စဥ္လွဴဒါန္းနိုင္ရန္ ျမိဳ႕ေတာ္ဂိတ္တံခါးေပါက္ ေလးခုတို႔တြင္ သင့္တင့္ေလွ်ာက္ပတ္ ေကာင္းမြန္သည့္ ျပင္ဆင္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္စီမံေၾကာင္းကို ယင္း (မဟာဝံသ ၃၆၊၆၆-၆၉) တြင္ ျပဆိုထားသည္။ ယင္းသို႔ေသာ ကုသိုလ္မ်ိဳးကို ေနာင္ဘဝတြင္ အလိုရွိအပ္ေသာ အက်ိဳးတရားမ်ားကို ရရွိေစရန္သာမက ဤဘဝမွာလည္း အႏၱရာယ္ကင္းမွဳ ျဖစ္ေစရန္လည္း ျပဳလုပ္ေလ့ ရွိၾကသည္။ ဥပမာ ဝသဘမင္း(ေအဒီ ၁၂၇-၁၇၁) သည္ ေဗဒင္ဆရာက သူ၏မိဖုရားမွာ အသက္ ၁၂ ႏွစ္သာ အသက္ရွည္ေတာ့မည္ဟူေသာ ေဟာေျပာခ်က္ကို ယံုၾကည္သည္။ ယင္းေဟာၾကားခ်က္ကို မည္သူ႔ကိုမွ် မေျပာၾကားဘဲ အသက္ကို ရွည္ေစနိုင္ေသာ နည္းလမ္းေကာင္း ရွိမရွိ သံဃာေတာ္မ်ားထံမွ စုံစမ္းေမးျမန္းသည္။ သံဃာေတာ္မ်ားက နည္းလမ္းရွိေၾကာင္းကို မိန္႔ၾကားျပီး နည္းလမ္းကို ေျပာျပသည္။
ေျပာျပၾကသည္မွာ ေရစစ္လွဴဒါန္းပါ၊(ပရိႆဝနေခၚ ေရစစ္သည္ ရဟန္းေတာ္တို႔၏ ပရိကၡရာရွစ္ပါးတြင္တစ္ပါး အပါဝင္ျဖစ္သည္။ ယင္းေရစစ္ျဖင့္ ေရကို စစ္ေသာက္သျဖင့္ ေရထဲမွာပါဖြယ္ရွိသည့္ သတၱဝါတို႔၏ အသက္ ဘဝကို မပ်က္စီးေစရန္ အသံုးျပဳသျဖင့္ အသက္ရွည္ေၾကာင္း နည္းလမ္းေကာင္း ျဖစ္ဟန္ရွိသည္)၊ ေနရာထိုင္ခင္း လွဴဒါန္းပါ၊ ဂိလာနမ်ားကို ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ပါ၊ ပ်က္စီးေနသည့္ အေဆာက္အအံုမ်ားကို ျပင္ဆင္ပါ၊ ငါးပါးသီလကို ေစာင့္ထိန္းပါ၊ ဥပုသ္ေန႔မ်ားတြင္ ရွစ္ပါးသီလကို ေစာင့္ထိမ္းပါ၊ ယင္းအရာမ်ားသည္ အသက္ရွည္ေစေသာ တရားမ်ားျဖစ္သည္။ ဝသဘမင္းၾကီးသည္ ယင္းနည္းလမ္းေကာင္းမ်ားကို လုိသထက္ပိုမိုေအာင္ အားထုတ္ျပဳလုပ္ခဲ့ေလေသာေၾကာင့္ မင္းၾကီးသည္ မိဖုရားႏွင့္အတူ ၄၄ နွစ္ တိုင္ ထီးနန္းအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေၾကာင္းကို မဟာဝံသ ၃၅၊ ၇၁-၁၀၀ မွာ ေဖာ္ျပထားေပသည္။
အလြန္ထူးျခားသည္မွာ တစ္ခ်ိဳ႕မင္းတို႔သည္ သာသနာေတာ္အတြက္ ရဟန္းေတာ္တို႔အား နိုင္ငံေတာ္ကို လွဴဒါန္းၾကသည္ကို ေတြ႕ရ၏။ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ လိမၼာပါးနပ္စြာျဖင့္ပင္ မင္းက်င့္တရားႏွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္ရန္သာ အၾကံဥာဏ္ေပးခဲ့ျပီး ဘုရင္မင္းကိုသာလွ်င္ အျမဲတမ္း ျပန္လည္ေပးအပ္ၾကေလသည္။ ဥပမာ သဒၶါတိႆမင္းၾကီးသည္ သာသနာေတာ္အား အလြန္ၾကည္ညိုေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ကာလဗုဒၶရကၡိတမေထရ္အား နိုင္ငံေတာ္ကို လွဴဒါန္းခဲ့သည္။ မေထရ္ျမတ္က " တုေမွဟိ မဟာရာဇ ပသႏၷာကာေရာ ကေတာ၊ အေမွ ပန အမွာကံ ဒိႏၷံ ရဇၨံ တုမွာကံေယဝ ေဒမ၊ ဓေမၼန သေမန ရဇၨံ ကာေရဟိ မဟာရာဇ၊ " မင္းၾကီး သင္သည္ ၾကည္ညိုႏွစ္သက္မွဳကို ျပဳေပ၏၊ ငါတို႔အဖို႔မူ ငါတို႔အား လွဴဒါန္းသည့္ မင္းအျဖစ္ကို သင္တို႔အားသာလွ်င္ ျပန္ေပးပါ၏။ တရားသျဖင့္ နိုင္ငံေတာ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ပါေလာ့၊(မ-ဌ၊၂၊ ၁၉၆) မွာ ဆိုထားသည္။ ေမာဂၢလာနမင္းသည္ ထီးျဖဴေတာ္ကို သံဃာေတာ္အား လွဴဒါန္းေသာ္လည္း ယင္းကို သံဃာေတာ္မ်ားက ျပန္လည္ ေပးအပ္ခဲ့သည္။ (ဆေတၱန သံဃံ ပူေဇမိ၊ သံေဃာ အေႆဝ နံ အဒါ၊ …မဟာဝံသ ၃၉၊ ၃၁)။
ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ ပညာေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွဳ ဆိုင္ရာလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားမွတစ္ပါး အျခားလူမွဳေရးကိစၥမ်ားကို စိတ္ဝင္စားမွဳႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ိဳး အနည္းငယ္သာ ေတြ႔ရသည္။ ဤေနရာ၌ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ လူမွဳေရး နိုင္ငံေရး ေဆာင္ရြက္မွဳႏွင့္ ေလာကီေရးရာလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားကို စိတ္ဝင္စားသင့္ပါသေလာ့ ဟူေသာ ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ မဇၥိ်မနိကာယ္ အဌကထာ(မ-ဌ၊ ၁၊ ၂၈၈) တြင္ ျဖစ္ရပ္တစ္ပိုင္းတစ္ အေတြးအျမင္တစ္ခုကို ေတြ႔ရသည္။ ေက်းရြာတစ္ရြာမွ ဥပါသိကာမတစ္ေယာက္သည္ စူဠပိ႑ပါတိကတိႆမေထရ္အား ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ခဲ့သည္။ တစ္ေန႔တြင္ ယင္းေက်းရြာကို မီးေလာင္ကၽြမ္းေသာအေခါ အိမ္အမ်ားအျပား မီးေလာင္ရာတြင္ ထိုဒါယိကာမၾကီး၏ အိမ္လည္း မီးထဲပါသြားသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ယင္းေက်းရြာသို႔ ေခတၱအလည္အပတ္ေရာက္ရွိလာၾကေသာ အာဂႏၱဳကရဟန္းအခ်ိဳ႕သည္ မီးေဘးသင့္ ထိုဒါယကာမၾကီးအား ကရုဏာသက္စြာျဖင့္ တစ္စံုတစ္ရာ သူတို႔စုေဆာင္းထားၾကေသာ ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ မီးေဘးသင့္ ဒါယကာမၾကီးအား မီးေဘးသင့္အကူအညီအျဖစ္ ေပးၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ခါတိုင္းၾကြေနၾက စူဠပိ႑ပါတိကတိႆမေထရ္သည္ ထိုေက်းဇူးရွင္ ဒါယိကာမၾကီး မီးေဘးသင့္ ကံဆိုးမိုးေမွာင္က်ေနသည့္အခ်ိန္တြင္ ၾကြေရာက္လည္ပတ္ျခင္း မရွိေပ။
ရြာသူရြာသားမ်ားက ထိုမေထရ္သည္ ဆြမ္းခံခ်ိန္က်မွ ၾကြလာလိမ့္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ခ်က္ျပဳၾကသည္။ မေထရ္သည္လည္း ေနာက္တစ္ေန႔ ဆြမ္းစားခ်ိန္ အတိက်ေလာက္တြင္ ဒါယိကာမၾကီးထံသို႔ ပံုမွန္သြားေနက်အတိုင္း သြားျပီး ဆြမ္းခံသည္။ မင္းေဘးသင့္ထားေသာေၾကာင့္ အိမ္ျပန္လည္ မေဆာက္ျဖစ္ေသးရကား ဒါယိကာမၾကီးသည္ အုဌ္နံရံတစ္ခု၏ အရိပ္ေအာက္၌ ဆြမ္းျပင္ျပီး ထိုမေထရ္အား ဆြမ္းကပ္ျမဲတိုင္း ဆြမ္းကပ္ေလသည္။ ဆြမ္းကိစၥျပီးေသာအခါ မေထရ္ျပန္ၾကြသြားျပီးေနာက္ ရြာသူရြာသားမ်ားက (မီးေဘးကူညီရမည့္အစား မကူညီပါဘဲႏွင့္) ဆြမ္းခံ ဆြမ္းစားအတိအက်အခ်ိန္တြင္သာ ၾကြလာေသာေၾကာင့္ မေထရ္အား ေလွာင္ေျပာင္သေရာ္ၾက၏။ ဤေနရာတြင္ အလြန္ရိုးသားျဖဴစင္သည့္ အျပစ္မဲ့ရွာသူ ဥပါသိကာမၾကီးက ရိုးသားစြာပင္ " သင္တို႔ႏွင့္ အကၽြမ္းဝင္သည့္ (ကုလူပက-အိမ္သို႔ၾကြာလာၾကေသာ)ရဟန္းမ်ားမွာ သင္တို႔အေပၚ ေကာင္းျပီး ကၽြန္မကိုးကြယ္သည့္ မေထရ္မွာလည္း ကၽြန္မအတြက္ေတာ့ အလြန္ေကာင္းပါသည္ ဟု ျပန္လည္ ရွင္းျပေလသည္။
ဤျဖစ္ရပ္ကေလးက အေတြးေပါင္းမ်ားစြာ ရွဳ႕ေဒါင့္ေပါင္းမ်ားစြာကို မီးေမာင္းထိုးျပေနေပသည္။ ဤျဖစ္ရပ္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ရဟန္း ႏွစ္မ်ိဳးအုပ္စု ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခားနိုင္သည္။ တစ္မ်ိဳးမွာ မိမိကိုယ္ကို ဘဝသံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ဟူေသာ တစ္ခုတည္းေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ မည္သည့္ လူမွဳေကာင္းက်ိဳးေဆာင္ရြက္မွဳမ်ိဳးကိုမွ် စိတ္ဝင္စားျခင္းမရွိဘဲ ကမၼဌာန္းဘာဝနာ ရွဳမွတ္မွဳတြင္သာ ဘဝကိုျမွပ္ႏွံထားၾကသည့္ ရဟန္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ (ဤကဲ့သို႔ေသာ ရဟန္းမ်ိဳးတို႔သည္ မိမိကိုယ္တိုင္သာ သစၥာတရားသိၾကျပီး ေဝေနယ်သတၱဝါတို႔အား သစၥာတရားသိျမင္ရန္ ေဟာၾကားမွဳမရွိေသာ ပေစၥကဗုဒၶါဘုရားရွင္တို႔၏ လမ္းစဥ္ႏွင့္ အလားသ႑ာန္တူနိုင္ေပသည္)။ အျခားရဟန္းတစ္မ်ိဳးမွာ မိမိတို႔၏ ဘဝသံသရာ လြတ္ေျမာက္မွဳအျပင္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးတြင္ လူအမ်ား၏ ေကာင္းက်ိဳးေဆာင္ရြက္မွဳကုိ စိတ္ဝင္စားပံု ရသည္။ ယင္းသေဘာထားသည္ ပထမအမ်ိဳးအစားထက္ ပိုမိုအက်ိဳးမ်ားပံု ရျပီး ျမတ္ဗုဒၶ၏ စိတ္ထားႏွင့္လည္း ညီညြတ္ပုံရေပသည္။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ အခါတစ္ပါး၌ ေျပာင္းခင္းတစ္ခုလံုး ေရလႊမ္းမိုးသြား၍ ပ်က္စီးသြားသျဖင့္ စိတ္မခ်မ္းမသာ ျဖစ္ေနသည့္ ရင္းႏွီးမွဳရွိသည့္ ပုဏၰားတစ္ေယာက္ထံသြားျပီး အားေပးစကားေျပာဆိုဖူးေၾကာင္းကို (သုတၱနိပါတအဌကထာ ၂၊ ႏွာ ၉ မွာ) ေဖာ္ျပထားေပသည္။ (ထို႔ေၾကာင့္ ဤကဲ့သို႔ေသာအုပ္စုဝင္ ရဟန္းမ်ိဳးသည္ မိမိကိုယ္တိုင္လည္း သစၥာေလးပါးကို ထိုးထြင္းသိျမင္ေတာ္မူျပီး ေဝေနယ်သတၱဝါတို႔ကိုလည္း ျပန္လည္ျပီး သစၥာတရားကို ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ သမၼာသမၺဳဒၶ ဘုရားရွင္တို႔၏ လမ္းစဥ္ႏွင့္ ပိုမိုအလားသ႑ာန္တူေပသည္)။
လူအမ်ိဳးမ်ိဳး စိတ္အေထြေထြရွိေသာေၾကာင့္ အထက္ပါ အမ်ိဳးသမီး ဥပါသိကာမ၏ အျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး အမ်ား၏ထင္ျမင္ယူဆခ်က္လည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားနိုင္ပါသည္။ ယင္းဥပါသိကာမၾကီးကဲ့သို႔ေသာ ေလာကုတၱရာဘက္သာ စိတ္ဝင္စားသူ လူအခ်ိဳ႕သည္ အထက္ပါ ျဖစ္ရပ္ကဲ့သို႔ စူဠပိ႑ပါတိက တိႆမေထရ္ျမတ္၏ သေဘာထားမ်ိဳကို ပိုမိုႏွစ္သက္ၾကေပလိမ့္မည္။ အဌကထာက်မ္းဆရာကိုယ္တိုင္ကပင္ ယင္းမေထရ္အား မည္သူ႔ကိုမွ် မမွီခိုလြန္းသူ၊ မည္သည့္ေက်းဇူးတင္ခံယူျခင္းမွ မရဘဲ (ေလာကုတၱရာအျမင္ျဖင့္) ဆြမ္းကို ရယူသူအျဖစ္ျဖင့္ ခ်ီးမြမ္းခန္းဖြင့္ထားေသာေၾကာင့္ ထိုမေထရ္ကဲ့သို႔ လူဝတ္ေၾကာင္ ဒါယကာဒါယိကမမ်ား အေပၚ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ ျပဳမူဆက္ဆံျခင္းကို ႏွစ္သက္လက္ခံနိုင္သူမ်ားလည္း ေျမာက္မ်ားစြာရွိနိုင္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ ေခတ္သစ္လူအမ်ားစုမွာ စူဠပိ႑ပါတိကတိႆမေထရ္၏ သေဘာထားကို မႏွစ္သက္နိုင္ၾကဘဲ လူအမ်ားအက်ိဳးျပဳ ေဆာင္ရြက္သည့္ ရဟန္းမ်ားကိုသာ ပိုမိုႏွစ္သက္ၾကဟန္ရွိပါသည္။
ဂိဟီနံ ဥပကေရာႏၱာနံ ၊ နိစၥံ အာမိသဒါနေတာ
ကေရာထ ဓမၼဒါေနန၊ ေတသံ ပစၥယကာရကံ ။
(သဒၶမၼာလကၤာရ-၅၃၂) အရ အာမိသဒါနျဖင့္ သင္တို႔ကို လွဴဒါန္းေထာက္ပံ့ေသာ ဥပါသကာ ဥပါသိကာမမ်ားအား ဓမၼဒါနျဖင့္ ေက်းဇူးတုံ႔ျပန္ၾကကုန္ေလာ့ ဟူေသာ စကားျဖင့္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားအား ဆက္ဆံသင့္ပံုကို အၾကံဥာဏ္ေပးထားေပသည္။ ဒီဃနိကာယ္ သိဂၤါလသုတ္(ဒီ-၃၊ ၁၄၅) မွာ ယင္းယူဆခ်က္ကို ပိုမို အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပထားေပသည္။ ဓမၼဒါန ဟူေသာ ေဝါဟာရ၌ စိတ္ပုိင္းဆိုင္ရာ ေလ့က်င့္ေပးမွဳ၊ ပညာေပးမွဳ၊ ယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ ကူညီေဆာင္ရြက္မွဳ အားလံုးကို ထည့္သြင္းနိုင္ပါသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ရဟန္းေတာ္မ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႔အေပၚ ပစၥည္းေလးပါးတို႔ျဖင့္ ေထာက္ပံ့ျပီး ၾကည့္ရွဳ႕အားေပးေစာင့္ေရွာက္ၾကသည့္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားအား စိတ္ပိုင္းေလ့က်င့္မွဳ၊ ပညာေရးဆိုင္ရာ အသိဥာဏ္ျဖန္႔ျဖဴးမွဳ၊ စသည္မ်ားျဖင့္ ျပန္လည္ ေဆာင္ရြက္ေပးၾကရမည္မွာ မိမိတို႔၏ ၾကီးမား မြန္ျမတ္သည့္ တာဝန္တစ္ရပ္ ျဖစ္သည့္ ဟု ခံယူသင့္ေပသည္။
အခ်ဳိ႕ေသာ ဗုဒၶစာေပလာ ျဖစ္ရပ္အေၾကာင္းဝတၳဳမ်ားမွ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ ေယဘုယ် သေဘာအေတြးအျမင္မ်ားမွာ မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္ ျမင့္ျမတ္သည့္ ဘဝကိုခံယူလ်က္ အတတ္နိုင္ဆံုး အမ်ားေကာင္းက်ိဳး ေဆာင္ရြက္နိုင္ရန္ျဖစ္သည္ဟု နားလည္ရ၏။ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ ဘဝသည္ ဘာသာတရားအဆံုးမကို လိုက္နာက်င့္သံုးရာ၌ လူအမ်ား၏ စိတ္ဓာတ္ကို ျမွင့္တင္ေပးျခင္းအတြက္ စံနမူနာေကာင္းမ်ား ျဖစ္ၾက၏။ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ သက္ေသာင့္သက္သာ အတိုင္းတာျဖင့္ လူမ်ားက လွဴဒါန္းသည့္ အဖိုးတန္ အလွဴပစၥည္းမ်ားကို ထိုက္တန္သူ ျဖစ္ရမည္ဟု ခံယူၾက၏။ သို႔တေစ လုိအပ္သည့္အခ်ိန္၌မူ လူဝတ္ေၾကာင္ မိဘမ်ားအား ဓမၼဒါနျဖင့္သာမက အာမိသဒါန(ပစၥည္းဝတၳဳ ေပးကမ္းမွဳ)မ်ားျဖင့္လည္း ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ရန္ ျမတ္ဗုဒၶက ရဟန္းေတာ္မ်ားအား ညႊန္ၾကားထားေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ (ဝိ-ဌ၊ ၂၊ ၆၈)။ ထိုနည္းအတူ သာသနဝန္ထမ္း ရဟန္းေတာ္တို႔သည္ ေနာက္ဆံုး အရဟတၱဖိုလ္ ရမည္ျဖစ္ေစကာမူ မိဘကိုလုပ္ေကၽြးဖို႔ တာဝန္ရွိေသးပါလွ်င္ ယင္းအရဟတၱဖိုလ္ကို မယူပါႏွင့္ဦး၊ မိဘကိုသာ လုပ္ေကၽြးပါဦးဟု ေလာကီသကၠဋက်မ္းမ်ား၌ ျပဆိုထားသည္ကို ေလ့လာမွတ္သားရပါေတာ့သည္။
ေမတၱာျဖင့္
အရွင္သုတာစာရာလကၤရ(ေမ့သားလွ-ဇလဂၢ)
၁၅-၄-၂၀၁၂
၁၃၇၃ခု၊ တန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္(၈) ရက္
သၾကၤန္အၾကတ္ေန႔(တနဂၤေႏြေန႔)
ေခတၱ အိႏၵိယနိုင္ငံ နာလႏၵာတကၠသိုလ္
No comments:
Post a Comment