အခ်ိန္ရဲ႕ ဝါးမ်ိဳးၿခင္း

(Time devours all living beings) ။ ကာေလာ ဃသတိ ဘူတာနိ ။ (ၿမတ္ဗုဒၶ)

တကယ္ေတာ့ လူသားတိုင္း သတၱဝါတိုင္းဟာ အခ်ိန္ရဲ႕ ဝါးမ်ိဳးၿခင္း ေမာင္းႏွင္ၿခင္းကို ခံေနရသူခ်ည္းပင္ ၿဖစ္ေပတယ္။ ဒီအခ်ိန္ဆိုတဲ့ ကာလအတြင္းမွာပင္ လူသားတို႔ဟာ ဘဝရွင္သန္ရပ္တည္ဖို႔ အတြက္ ပညာေတြ စီးပြားဥစၥာေတြ ရွာေဖြစုေဆာင္းရ၏။ ယင္းကာလဆိုတဲ့ အခ်ိန္အတြင္းမွာပင္ လူလားေၿမာက္ခဲ့ရ၏။ ၿဖစ္ထြန္းတိုးတက္မွဳ အားနည္းမွဳ အားသာမွဳ လြပ္လပ္မွဳ မလြပ္လပ္မွဳ စသည့္ ေလာကဓံ အတက္အက်ေတြနဲ႕ ရင္ဆိုင္ၿဖတ္သန္း ေလွ်ာက္လွမ္းကာ ဘဝအဆုံးသတ္သြားၾကရ၏။

ရခဲလွတဲ့ လူ႔ဘဝေလးကို အတၱဟိတ ပရဟိတ သူ႔က်ိဳး ကိုယ့္က်ိဳး ထိုႏွစ္မ်ိဳးအတြက္ တန္ဘိုးရွိေအာင္ အသုံးခ်သင့္၏။ ယင္းသို႔ အသုံးခ်မွသာလွွ်င္ အခ်ိန္ဆိုတဲ့အရာကို တန္ၿပန္ မိမိက ဝါးၿမိဳနိုင္မည္ၿဖစ္၏။ လူ႔ဘဝ ရခဲ့လွေသာ္လည္း မၾကာခင္ကပင္ လူသန္းေပါင္း ေၿခာက္ေထာင္ေက်ာ္ ဒီကမၻာေလာကၾကီးမွာ ၿပည့္သြားခဲ့ၿပီဟုသိရ၏။ သို႔ေသာ္ ၿမတ္ဗုဒၶကေတာ့ လူဆိုတာ အက်ိဳးအေၾကာင္း အေကာင္းအဆိုး ခြဲၿခားစိတ္ၿဖာ သိၿမင္တတ္မွ လူဟု ေခၚဆိုလို၏။ အသိဥာဏ္ေခါင္းပါး ေလာကၾကီးကို အၾကမ္းဖက္ ရက္စက္သူေတြကိုေတာ့ လူစာရင္းသြင္းခ်င္ဟန္မတူေပ။ လူဦးေရတိုးတက္လာေသာ္လည္း ထိုလူမ်ားဟာ ၿမတ္ဗုဒၶအလိုက် လူက်င့္ဝတ္ လူသိကၡာ မရွိပါလွ်င္ လူမည္ကာမတၱပင္။ လူ႔ဘဝအႏွစ္သာရ လူဘဝတန္ဘိုးကို အရမယူနိုင္ပါက လူၿဖစ္ရွံဳးမွာ အေသခ်ာပင္။

ယေန႔ေခတ္ ကမၻာေလာကၾကီးဟာ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟေတြႏွင့္ သိပ္ကို ထူေၿပာမြန္းၾကပ္လွ၏။ လူ႔ေလာက လူ႕အသိုက္အၿမံဳ၏ မြန္းၾကပ္မွဳ မ်ိဳးစုံကို စာေပပညာရွင္ အသီးသီးတို႔က စာဖြဲ႔ခဲ့ၾက၏။ ကဗ်ာဆရာ ဒႆနဆရာတို႔ကလည္း ေလာက လူေနမွဳဘဝ၏ မြန္းၾကပ္မွဳ ဖုံဖံုကို သက္ၿပင္းခ်ခဲ့ၾက၏။ ပုံေသကားခ်ပ္ အစိုးမရ မွန္းဆလို႔မရတဲ့ အနတၱကမၻာေလာကၾကီးမွာ ပြင့္ေနတဲ့ အခြင့္အလမ္းကေလးမ်ား ပိတ္သြားနိုင္သလို ပိတ္ဆို႔ကာဆီး ေနတဲ့အခြင့္လမ္းကေလးမ်ားလည္း ပြင့္လမ္းလာနိုင္ပါ၏။ ေလာကဓံလွိဳင္း ဘဝေလာက ကေမာက္ကမမ်ား ရင္ဆိုင္ေတြ႕ၾကံဳလာတဲ့အခါ ပြင့္ေနေသာတံခါးမ်ား ပိတ္မသြားဖို႔ ပိတ္ေနေသာတံခါးမ်ား ပြင့္လာေစဖို႔ တစ္ဦးေမတၱာ တစ္ဦးမွာဆိုသလို အၿပန္အလွန္ခြင့္လႊတ္နားလည္ေပးၾကၿခင္းၿဖင့္ ႏွစ္သစ္ကို အၿပံဳးပန္းမ်ားၿဖင့္ ၾကိဳဆိုၾကပါစို႔။

ေမတၱာၿဖင့္
ေမ့သားလွ(ဇလဂၢ)။
၃၁-၁၂-၂၀၁၀

ေလာကသာရဆုံးမစာ

၁။ “အသက္ရွည္စြာ”၊ အနာမဲ့ေၾကာင္း၊ ေကာင္းလွေစခ်င္၊ ပဲ့ၿပင္နိစၥ၊ ကြပ္ဆုံးမသား၊ မိဘဆရာ၊ စကားနာ၍၊ က်မ္းစာသိၿမင္၊ တတ္ေအာင္သင္ေလာ့၊ ေပၚလြင္မၿပဳ၊ ေကာင္းရာတုလ်က္၊ ေကာင္းမွဳၿမတ္နိဳး၊ ေကာင္းေအာင္ၾကိဳး၍၊ ။” ေကာင္းက်ိဳးကိုယ္၌ တည္ေစမင္း”။

၂။ “သက္ၾကီးမိဘ”၊ ဆရာစသား၊ စိုးရသခင္၊ ေက်းဇူးရွင္တို႔၊ ၿပစ္တင္ေမာင္းမဲ၊ ရိုက္ပုတ္ဆဲလည္း၊ ဝမ္းထဲယံု႔ယုံ႔၊ ယုန္လွင္ၾကံဳ႕သို႔၊ ႏွဳတ္တုံ႔မဝံ့၊ ေစာင္းမာန္ညံ့၍၊ ေၾကာက္ရြံ႕ရိုေသ၊ သည္းခံေထြၿဖင့္၊ ။ “ ေကာင္းေတႏွလုံးရွည္ေစမင္း”။

၃။ “ကိုယ္ႏွဳတ္ႏွလုံး”၊ ေစာင့္သံုးၿမဲစြာ၊ သတၱဝါကို၊ ေမတၱာသက္ေပ၊ လွဴဖို႔ေဝ၍၊ စိတ္ေစၾကည္သန္၊ သေဘာမွန္သား၊ ပစၥဳပၸန္သံသရာ၊ ခ်မ္းသာစီးပြား၊ ႏွစ္ပါးၿမင္တတ္၊ သူေတာ္ၿမတ္ကို၊ မၿပတ္ခ်စ္ခင္၊ မိတ္ကၽြမ္းဝင္၍။ ။ “ၿမဲပင္စင္းလ်င္း ေပါင္းယွဥ္မင္း”။

၄။ “ပညာမ်က္စိ”၊ ၿမင္မရွိ၍၊ မသိတရား၊ အယူမွားလ်က္၊ စီးပြားမေၿမာ္၊ က်ိဳးမေပၚသား၊ သူေတာ္မဟုတ္၊ ယုတ္သည့္စရိုက္၊ လူသူမိုက္ကို၊ မၾကိဳက္မခ်စ္၊ ရန္သူစစ္သို႔၊ မႏွစ္သက္ဘဲ၊ ေဝးစြာရွဲ၍၊ ။ “ေရွာင္လြဲဖဲၾကဥ္နိုင္ေစမင္း”။

၅။ “ပါဏာတိပါတ္” ၊ မသတ္သူ႔သက္၊ ခိုးဝွက္မမူ၊ မယူေသစာ၊ အိမ္ရာမမွား၊ မုသားမဆို၊ ကုိယ္ကိုႏွိမ့္ခ်၊ ေစာင့္သီလႏွင့္၊ ဒါနလွဴဝတ္၊ ရက္မခၽြတ္လွ်င္၊ မၿပတ္ေဆာက္တည္၊ ဆုၾကီးရည္၍၊ မၾကည္ခိုက္ရန္၊ သူက်ဴးလြန္လည္း၊ ။ “မ်က္မာန္မၿပင္း ေကာင္းေစမင္း”။

၆။ “မိခင္ဖခင္”၊ ေက်းဇူးရွင္ကို၊ ခ်စ္ခင္ၿမတ္နိုး၊ ဂူပုထိုးသို႔၊ ရွိခိုးဦးတင္၊ ၾကည္လင္ၿမတ္ေလး၊ သိမ္းၿမန္းေၿမြး၍၊ လုပ္ေကၽြးခယ၊ ရိုတုပ္ကြလ်က္၊ ၾကီးထသက္အို၊ မ်ိဳးေဆြကိုလည္း၊ ၾကည္ညိုညြတ္တိမ္း၊ ပိုက္ထုပ္သိမ္း၍၊ ။”ခပ္သိမ္းမယြင္းၿငိမ္းေစမင္း”။

၇။ “ထုံးတီးနည္းနာ”၊ အၿဖာၿဖာ၌၊ ပညာရွာမွီး၊ မၾကီးသက္ရြယ္၊ အငယ္ေသာ္က၊ ၾကိဳးလံု႔လ၍၊ ႏွိမ့္ခ်ပုဆစ္၊ ဆရာစစ္၌၊ ေၾကာက္ခ်စ္ရိုေသ၊ လုပ္ေကၽြးေထြၿဖင့္၊ စာေပတတ္ေၾကာင္း၊ တစ္ေခ်ာင္းေခ်ာင္းလွ်င္၊ ၿခိမ္းေမာင္းသည္းခံ၊ ဆရာထံ၌၊ သင္အံက်က္ေလ့၊ တစ္ေန႔တစ္ပါး၊ မွတ္သားေလေလ၊ ဝမ္းထဲေခြ၍၊ အေထြအထူး၊ ဂုဏ္ေက်းဇူးကို၊ ။”ဆည္းပူးသိၿမင္ ၾကြယ္ေစမင္း”။

၈။ “ေဘးဘိုးစဥ္ဆက္”၊ မပ်က္သုံးစြဲ၊ က်င့္ၿမဲေလ့လ၊ စာရိတၱၿဖင့္၊ မိဘအလိုက္၊ စရိုက္က်င့္ရိုး၊ အမ်ိဳးႏြယ္လ်ဥ္၊ ေစာင့္စည္းၾကင္၍၊ အယွဥ္အေပါင္း၊ သူေကာင္းသက္ၾကီး၊ ထုံးနည္းတီးကို၊ မၿငီးမေငြ႕၊ မွတ္က်က္ေလ့၍၊ ေခ်ာေသြ႔စကား၊ စပ္ၾကားသူပ်က္၊ ကုန္းတိုက္ဖ်က္လည္း၊ ။”ရက္ရက္မယံုလြယ္ေစမင္း”။။

၉။ “လံု႔လပညာ”၊ လိမၼာတတ္ကုံ၊ ဆင္စြယ္စုံသို႔၊ ကိုယ္ရုံၿမဲၿမံ၊ စိတ္ေကာင္းသံလ်က္၊ လုပ္ၾကံေသသပ္၊ ေယာက်ၤားၿမတ္တို႔၊ မွတ္သည့္အတိုင္း၊ ၿပည့္လွိဳင္းခ်မ္းသာ၊ စီးပြားလာ၏။ ပညာခ်ိဳ႕တဲ့၊ လံု႔လမဲ့ဟု၊ ကဲ့ရဲ႕သၿဂိဳဟ္၊ လူမ်ားဆိုလည္း၊ ကိုယ္ကိုမခ်စ္၊ အက်င့္ညစ္သား၊ အၿပစ္ဖြဲ႔သို႔၊ လူသြမ္းတို႔ကား၊ မည္သို႔မသိ၊ ပ်င္းရိရိလ်င္၊ ရွိသည္ေကာင္းဖို႔၊ ၾကမၼာပို႔က၊ ငါတို႔ေနရာ၊ စီးပြားလာဟု၊ ၾကမၼာကိုခ်ည္း၊ မွတ္ထင္ရည္းရွင့္၊ က်င့္နည္းသြမ္းဆုံး၊ သူပ်က္ထုံးကို၊ ။ “ႏွလုံးမၿငိတြယ္ေစမင္း”။။

၁၀။ “ေစ့ေၿမ့သိပ္သည္း”၊ ေရြ႕ေရြ႕ဆည္းေသာ္၊ စရည္းအိုးခြက္၊ ၾကီးစြာလ်က္တည့္၊ တံစက္က်မ်ား၊ ၿပည့္ေသာလားသို႕၊ ပ်ား၏နည္းထံုး၊ က်င့္မွတ္သံုး၍၊ ၿခပုန္းေတာင္ပို႔၊ ဖို႔သည့္ၿခင္းရာ၊ လူလိမၼာတို႔၊ ဥစၥာဆည္းေထြ၊ တတ္လွေစေလာ့၊ ၾကြက္ေသတစ္ခု၊ အရင္းၿပဳ၍၊ ၾကြယ္မွဳတတ္ဆုံး၊ ေသေဌးထုံးကို၊ ႏွလုံးမူလ်က္၊ ၾကံစည္နက္၍၊ ။ “သူ႕ထက္လြန္ကဲၾကြယ္ေစမင္း”။

ကန္ေတာ္မင္းေက်ာင္းဆရာေတာ္

(ၿမန္မာ-၈၁၀-၈၇၅)။

**Theravāda tradition bestows more authority on Vinaya than Sutta and Abhidhamma.***

  In the Theravāda tradition, Vinaya and Abhidhamma are considered more important than Sutta. But historically Sutta comes first. As we know, the Buddha gave Sutta first. Theravāda Tradition bestows more authority on Vinaya than on Sutta and Abhidhamma. According to Theravāda tradition, Vinaya rules are promulgated after twenty years the Buddha’s enlightenment.
    After the establishment of the Order for twenty years, there was neither injunction nor rule concerning the Pārājika and Saṃghādisesa offenses. The numbers of Saṃgha of the early days were all Ariyas; the least advanced of them was a Stream-winner (one who had attained the first Magga and Phala). Therefore, there was no need to prescribing the rules relating to the grave offenses (garukāpatti).
    In the Verañja kaṇḍha of Pārājika Pāli, Ven Sāriputta inquired the Buddha whether there were former Buddhas who did not promulgate Vinaya rules. Then the Buddha said that three former Buddhas called Vipassī, Sikhī and Vessabhū, did not enact the Vinaya rules. Only the other three previous Buddha called Kakusandha, Koṇagamana and Kassapa enacted Vinaya rules. Since the former Buddhas called Vipassī, Sikhī and Vessabhū did not enact the Vinaya rules, their Sāsanā disappeared very soon. Since the other three previous Buddha called Kakusandha, Koṇagamana and Kassapa enacted Vinaya rules, their Sāsanā lasted for long.
    In this regard, Ven Sāriputta, requested the Buddha to enact Vinaya rules. However, the Buddha rejected his request. The Buddha said that I know the time for enacting vinaya rules. This is show that there were no Vinaya rules in Gotama Buddha Sāsanā for some time. The Buddha does not need any request from anybody.
    But, as years went by, Saṃgha grew in strength. Some twenty years after founding of the Order, it becomes necessary to enact Vinaya rules relating to the grave offences. According to Verañja kaṇḍha, the Buddha decided to enact Vinaya rules when Sāsanā become corrupt due to four reasons: (1) Rattaññū mahatta= when the monks live longer, they become senior in Sāsanā, they become corrupt and they arrogantly thank that the Sāsanā is theirs; (2) Lābhagga mahatta= when monks get more and more material benefits, they become corrupt; (3) Vepulla mahatta= when the Sanghas increase the numbers more and more in strength, they become corrupt and (4) Bahusacca mahatta= sometimes education makes the monks corrupted, the educated and learned monks look down the other monks.
    The Buddha says that he takes these four factors into consideration before he prescribes the Vinaya rules.
    When we study Pāli Tipiṭka it was quite obvious that Vinaya become as monopoly of the Buddha. For example, there were many discourses taught by Sāvakas. The position of Abhidhamma is also the same. The Kathāvutthupakaraṇa of Abhidhamma Pitaka was taught by the Ven Moggaliputta Tissa.
    But there is no a single Vinaya rule which is attributed to any disciples. Teravāda tradition stated that Parivāra Pāli was written by Ven U Pāli. In fact, this text is the collection of Pārājika, Pācittiya, Mahāvagga and Cūḷavagga Pāli. Therefore, these four books are accepted by all Buddhist schools. Parivāra Pāli is rejected some Buddhist schools. Therefore, Vinaya is wholly the property of the Buddha. That is why the Theravāda Tradition bestows more authority on Vinaya than on Sutta and Abhidhamma.
    The Buddha did not say that the monks could change Vinaya rules to solve the climatic, geographical, political conditions of the locality they live in. The authority of changing Vinaya rules was vested only by the Buddha. Therefore, monopoly of Vinaya was in the hand of the Buddha.
    Sometimes the Buddha listens to the public opinion before and after implementation of Vinaya rules. For example, the rules for rainy season were imposed by the Buddha due to request of Public. They want monks to stay in their temple during the rainy season. The Buddha allowed monks to stay in their temple during the rainy season. So some Vinaya rules are enacted in democratic way and flexible for monks and nuns.
    The Buddha regarded Dhamma as his teacher after attainment of enlightenment but in the Mahāparinibbāna sutta DN, the Buddha said that Dhamma preached and Vinaya enacted by him, could be considered as the teacher of the monks after passing away of him.
    The supremacy or authority of is very well maintained in Thravāda tradition. Therefore, it was said that “everything that the Buddha has said is incorporated in Vinay and Vinaya is very the origin of the words of Buddha”. Vinayo gaditaṃ sabbaṃ, Vinaya mūlanti passati. (Everything is included in Vinaya; everything emanates from the Vinaya).
    In fact, historically it was that everything is included in Dhamma and everything emanates from the Dhamma. But Theravāda tradition changed this historical position from Dhamma to Vinaya.
    At the first Council, Dhamma and Vinaya are mentioned as two units in the proposal of Ven Mahākassapa. (Dhammañca vinayañca saṅgāyyeyyāma). But, at that council, Vinaya was first recited without giving any reason. In the Aṭṭhakathās, the commentators came forward theory that Vinaya is very life of the Sāsanā, when Vinaya exists Sāsana exists (Vinayo nāma sāsanassa āyu, Vinaye ṭhite sāsanaṃ ṭhitaṃ). Ven Kassapa decided to recite Vinaya first taking this fact into consideration. But this statement is not found in the Pali Canon.
    The last notable point is that Vinaya rules were promulgated by the Buddha for ten reasons or purposes. They are as follows:
(1)    for the goodness of monks (Saṃgha suṭhutāya)
(2)    for the comfort of monks (Saṃ phāsutāya)
(3)    for the condemnation or control of indiscipline individuals (Dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāya)
(4)    for the well being of the well behaviour monks (Pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāya)
(5)    for the restraint of the present defilement s (Diṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya)
(6)    for the getting red of the defilement s of the future ( Samparāyikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya)
(7)    for the faith to be generated in the unfaithful ( appasannānaṃ pasādāya)
(8)    for the increase of the faith in the faithful (Pasannānaṃ bhiyyobhāvāya)
(9)    for the establishment of the Dhamma (Saddhamma ṭhitiyā)
(10)    for the encouragement of Vinaya (Vinayānuggahāya)
In conclusion, Dhamma (practice) Vinaya (precept or Sīla) should go side by side together. Without Sīla, practice is impossible. So, when a monk fulfills four fold purified virtue (Catupārisuddhi Sīla) viz, (1) (Pātimokkhasaṃvara sīla- virtue according to Pātimokkha) (2) Indariyasaṃvarasīla- virtue regarding to restraint, (3) Paccayasanissitasīla- virtue connected with the use of the requisites and (4) Ājīvajpārisuddhisāla- virtue consisting in purity of livelihood, he can proceed towards his main objective of realizing of Nibbāna.

Ashinsutacaralankara(M.A, Ph.D, Thesis)
Nalanda University
India
           

Buddhist Sangha and Social Welfare

As a Boddhisatta (to be Buddha), the Buddha’s first priority was to strive for the welfare and good of all beings (Lokaṭṭhacariya). By striving for the welfare and good of all beings and by striving to perfect himself, he was able to become the Buddha. Therefore, as disciples of the Buddha, we Sangha should diligently endeavor to work for the benefit and good of all beings, while we are striving for enlightenment. Like the Buddha, we must do both efforts simultaneously in this and every lifetime.

It is not possible for a man to live alone in the world today. No matter who or where we are, in some way or another, we have to live in a society where we associate or communicate with others. Even the recluse monk who dwells in a forest monastery is not exempt. Each day he must go on an alms-round to nearby homes or villages, as he depends upon these donors for his food. In return, these donors depend upon the monk to provide spiritual guidance, and for him to provide blessings for their safety, or for him to radiate his loving-kindness and compassion. In the present world, everybody is needy and everybody is responsible to fulfill the needs of others, even if they are one who has renounced the world.

When we look in to the daytime sky we see the sun, which radiates its warm light upon us. While at nighttime it is the coolness of moonlight, which radiates down upon us.  Though they turn and radiate separately, and though they don’t directly touch the earth, the sun and moon provide the earth and each us many benefits: for this we are grateful. However, the sun and the moon do not expect anything in return from us. So to, we Sangha need to treat ourselves like an example of the sun and moon. We should not expect anything from others while we radiate our light upon those in-needs by providing social and spiritual leadership, and guidance.

By performing social welfare works for the benefit of others, lay-people will be happy, thankful and grateful because they receive social, in addition to religious benefits from us. As long as we provide for the world, just as the sun and the moon provides it’s warm and cool light, we too will receive tremendous gratitude. Accordingly, our missionary works will never fail.

      Our missionary projects will only succeed when we perform our duties by balancing social and religious works. However, when we perform these duties we must do so without any discrimination toward others and we should not be seeking to convert them. It does not matter what a person of class, cast, creed, color, religion, etc. is, because all people are needy. When looking at those in need we must look towards their benefit only. The list is endless because they may need some mental, spiritual, moral, cultural, or material support just to name a few. So from a missionary point of view the only conversion that needs to be done is convert those from in ignorance to enlightenment.

There are two very important qualities that are needy by us as religious or social leaders when performing our missionary and social works. They are wisdom (Paññā) and compassion (Karuṇā). And when these two qualities are developed harmoniously and equally, only then can we properly say that the qualities of a leader are perfect. I would like to say that wisdom is like the radiance of the sun, while compassion is like the radiance of the moon.

Wisdom is the intellectual ability to reason, investigate and collect information and critique, when planning missionary and social works. It is the ability to design, estimate, construct and run the project, evaluate the results and make corrections when it’s ineffective. It is from the side of wisdom that man power, material power, money power and mind power drive our missionary work and social welfare projects to succeed. Therefore, wisdom means a quality of mind, its endeavour and strength is like radiance of the warmth from the sun.

When we look at the characteristics of compassion we see it as a perfect love, kindness, charity, sympathy and tolerance towards other beings. Each of these is a quality of the heart because each quality is soft and genteel, like the coolness we feel from the radiance of the moon. When a leader has these good feelings in his heart, he will be able to actually feel their suffering and feel their difficulty in his own heart.

Wisdom and compassion must go hand-in hand. A leader not only must be able to understand the suffering and difficulties of those in need thanks to his wisdom, but he should feel it in his heart. If someone has wisdom and education but lacks compassion, loving-kindness and development of insight (Bhāvanā), he will be a cruel or hard-hearted wise man. If someone has much compassion but no wisdom, his heart will be very soft and gentle, but he can do nothing for the world. Therefore, we should develop wisdom and compassion equally in order to become a perfect social and religious leader.

By having both wisdom and compassion on an equal level, we as leaders will be able to intellectually and compassionately look at all difficulties and sufferings. We will be able to look at them and be able to reason accordingly, “How can I, at the best of my ability, be able to resolve can start social welfare programs for their benefit. But we leaders must not attach to our work and we must not expect anything in return. We must only radiate our wisdom and compassion onto others, like that of the sun and moon’s light.

In the case of solution of problem of life, the Buddha’s teachings are able to indivisibly find the exact solution with the reality of life and suffering of mankind. They clearly show that establishment or form of the life and aggregates of mankind as they really are. The Buddha opens or gives the knowledge of eyes to everyone for frank spirit, freedom of thought and logical or reasonable faith and worship. In the religious world history, the Buddha is a one who firstly strives for abolition of a system of slave, a system of discrimination of class and cast. He recognized no differences of all classes or casts or social groupings. All classes are equal or identical with each others. (Cattāro vaṇṇā samasamā). He treated them without making the slightest distinction or discrimination between them. (See Vasala Sutta, Soṇadaṇḍa Sutta).

The Buddha, with equal level, raised the life of despised courtesan Ambapālī, downtrodden outcast or scavenger Sunīta like the life of His sister Janapadakalyāṇī, His cousin Ānanda . The Buddha is one who made came to an end the thorny life of (human flesh eater and cruel) Ogre named Āḷāvaka, the thorny life of murder known as Aṅgulimāla etc. 

Before the popularity of home for the aged, of that age, Buddhist monasteries were shelter or refuge for homeless old men and women such as Brahmin Rādha, Bahudhītara, and Bahuputtikasoṇā etc who were discarded by their sons and daughters and who were very worn-out or disabled to struggle for their existence of a life. In the same way, before the age of Orphanage, they (orphanages) were Buddhist monasteries where breed or raised orphans like Sopāka, Saṃkicca and Losaka etc, from cemetery, alley or fork in a road.

In the history of religious leaders, the Buddha was first leader who served and waited on the sick person, person who is ill, as nurse. So He was the first fonder of the project of treatment of person who is chronic invalid (Gilānupaṭṭhāna). In the performance of such welfare and good of all beings (Lokatthacariya), compassion (Karuṇā), loving-kindness (Mettā), tolerance (Khantī), and morality are essential and vital qualities of the heart.

On the other hands, for noble spirit, wisdom (Paññā), endeavour (Vīriya), mindfulness (Sati), concentration (Samādhi) and truth is also essential theme of qualities. Therefore, those who will perform the welfare and good of all beings (Lokatthacariya), and philanthropy or social welfare work (Parahita), quite need to treat those who are suffering due to the five kinds of ruination or loss: viz: loss of kin (Ñātibyasana), loss of wealth or means (Bhogabyasana), deterioration of health due to illness (Rogabyasana), dissolution of morality or probity (Sīlabyasana) and dissolution of noble concepts (Diṭṭhibyasana) just like the radiance of coolness from the moon with compassion(Karuṇā), and like radiance of the warmth from the sun with wisdom(Paññā). They have to warmly treat such human world with above mentioned noble qualities. 
In conclusion, at this present time, in all spheres of life, whether individual, social or political, we can truly say that thoughts of ill will, enmity, violence and hatred are the result of a lack of compassion and wisdom in the world today.

Therefore, we religious leaders who currently are or will be performing social and religious works, should endow ourselves with these noble qualities, such as selfless renunciation, or detachment to one’s benefit, loving-kindness or non-hatred, non- enmity and non-violence. I would like to say that only then, the knowledge or wisdom that we have learned would become true wisdom.

 

 

 

Venerable Dr. Ashin Nyanissara
Sāsanadhajadhammācariya,
Mahādhammakathikabahujanahitadhara
Aggamahāsaddhammajotikadhaja
Aggamahāganthavācakapaṇḍita
Aggamahāpaṇḍita
(D. Litt; Ph.D)
Chancellor, Sītagū International Buddhist Academy
Sagaing, Myanmar
 

 

 

Translated by 

Ashinsutacaralankara, 

(Double M.A, PhD Thesis)
Sītagū International Buddhist Academy
Sagaing, Myanmar
Finished Date = 21, 8, 2008 

ဗုဒၶေခတ္ၾကိဳကို ေလ့လာၿခင္း

လူသားတို႔သည္ ဤကမၻာေၿမၾကီးေပၚဝယ္ ဤ၍ဤမွ် ဂဏန္းခ်၍ မေရတြက္နိုင္ေလာက္ေသာ ကာလမွစတင္၍ အေၿခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကေပသည္။ ထိုသို႔ဤကမၻာေၿမၾကီးေပၚဝယ္ အေၿခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ လူသားတို႔၏ ေနရာေဒသသည္လည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးအေထြေထြရွိပါသည္။ ထိုေဒသမ်ားအနက္ အဓိကအားၿဖင့္ ၿမတ္ဗုဒၶ ပြင့္ေပၚေတာ္မမူမီ မဇၥ်ိမေဒသ အေၿခအေန ဗုဒၶေခတ္ၾကိဳကို တေစ့တေစာင္းအၿဖစ္ ေလ့လာတင္ၿပမည္ၿဖစ္ပါသည္။ အိႏၵိယၿပည္ၾကီး၌ ၿမတ္ဗုဒၶ ပြင့္ေပၚေတာ္မမူခင္ကပင္ ဘာသာအယူဝါဒအမ်ိဳးမ်ိဳး အေတြးအေခၚ အေထြေထြ စသည္တို႔ ထြန္းကားလ်က္ ရွိေပသည္။ ဗုဒၶေခတ္ၾကိဳကိုေလ့လာရာ၌ ယင္းတို႔၏ မူလဘူတၿဖစ္ေသာ အာရ္ယန္ (အရိယာ) Aryan လူမ်ိဳးတို႔၏အေၾကာင္းကို ဦးစြာပထမ ေလ့လာသင့္ေပသည္။
အာရ္ယန္ (အရိယာ) လူမ်ိဳးမ်ား
ခရစ္မေပၚမီ သကၠရာဇ္ (၁၇၅၀) ႏွစ္ေလာက္က အသားၿဖဴ ႏွာတံေပၚေပၚ အရပ္ခပ္ၿမင့္ၿမင့္ လူမိ်ဳးအခ်ိဳ႕တို႔သည္ အိႏၵိယၿပည္ၾကီး၏ အေနာက္ႏွင့္ အေနာက္ေၿမာက္ဘက္ေဒသတို႔မွ (ယခု အီရန္ အီရတ္ အာဖဂန္နစၥတန္) အိႏၵိယၿပည္ၾကီးထဲသို႔ ဝင္ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္။ ထိုလူမိ်ဳးတို႔သည္ မူလတိုင္းရင္းသား အသားမည္း ႏွာတံတို အရပ္ခပ္ပုပု လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ မေရာေႏွာေအာင္ မိမိတို႔လူမ်ိဳးမ်ားကို အာရ္ယန္ (အရိယာ) Aryan လူေတာ္ လူၿမတ္ဟု ေခၚခဲ့ၾကသည္။ ထိုေခတ္ကာလကပင္ အိႏၵိယၿပည္ၾကီး၌ အသားအေရာင္ ခြဲၿခားေသာ လူမ်ိဳးေရး စိတ္ဓာတ္မ်ား ထိုအသားၿဖဴ ႏွာတံေပၚ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႔၌ ေပၚေပါက္လ်က္ ရွိခဲ့ေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ယင္းအသားၿဖဴ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႔က အသားမည္း တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားကို ဒါသ(ဒါသွ်) ကၽြန္ဟူေသာ အသုံးအႏွံးကို ႏွိမ့္ခ်ေခၚေဝၚခဲ့ၾကေပသည္။
ဘာသာစကား
ဥေရာပႏွင့္ အာရွဘာသာစကားတို႔ကို စနစ္တက် ႏွိဳင္းယွဥ္ေလ့လာၾကေသာ အေနာက္တိုင္း ဘာသာေဗဒသုေတသီ ပညာရွင္တို႔က ဘာသာတစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ဆက္သြယ္လ်က္ရွိေသာ ဂရိ လက္တင္ က်ဴေတာနစ္(Teutonic) ဆလပ္ (Slav) ေရာမ အိုင္ေရနီယန္ (Iranian) သကၠ႗ ၿပာက႗ ပါဠိဘာသာ စကားတို႔ကို စုေပါင္း၍ အင္ဒို-အာရိယန္ (Indo-Aryan Family) ဘာသာမိ်ဳးဟုလည္းေကာင္း အရိယာဘာသာဟူ၍လည္းေကာင္း အင္ဒို-ဥေရာပ (Indo-European) ဘာသာဟူ၍လည္းေကာင္း အင္ဒိုဂ်ာမန္နစ္ ဘာသာဟူ၍လည္းေကာင္း အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးခဲ့ၾကသည္။
အာရွတိုက္သံုး ဘာသာစကားမ်ားကို အင္ဒို-အာရိယန္ဘာသာ စကားမ်ားဟူ၍ လည္းေကာင္း ေခၚစမွတ္ၿပဳခဲ့ၾက၏။ ဥေရာပတိုက္သံုး ဂရိ, အီတာလ်ံ, ကဲလတစ္(Celtic), ဂ်ာမန္ ဆလပ္စေသာ ဘသာစကားမ်ားႏွင့္ အိႏၵိယေၿမာက္ပိုင္း ပါသ်ွ(အီရန္) အိုင္ေရနီယန္ စေသာ အာရွတိုက္သံုး ဘာသာစကားတို႔သည္ တစ္ခုတည္းေသာ ပင္မဘာသာစကား (Family of Language)မွ ဆင္းသက္လာသည္းဟုလည္း ပညာရွင္တို႔က ဆိုၾက၏။ထုိ ဘာသာစကား အားလုံးတုိ႔သည္ ဝိဘတ္သြယ္ ရုပ္ေၿပာင္း ဘာသာစကားမ်ား (Inflectinal Language) ၿဖစ္ၾကသည္။ အိႏၵိယၿပည္သံုး ဘာသာစကားမ်ားကို ဘီစီ(၁၅၀၀) ခန္႔ေလာက္မွစ၍ ေပၚထြန္းလာခဲ့ေသာ ေဝဒဘာသာစကားႏွင့္ သကၠဋဘာသာတို႔ကို သကၠဋဘာသာမ်ိဳးဟုလည္းေကာင္း, ပါဠိ မာဂဓီ အဒၶမာဂဓီ ေသာရေသနီ မဟာရဌီ ေပသာစီ အပၾဘံသ စေသာ ဘာသာစကားတို႔ကို ၿပာကဋ ဘာသာမ်ိဳးဟုလည္းေကာင္း အုပ္စုႏွစ္ခုခြဲ၍ အမည္ေပးထားၾကသည္။ ယင္းအိႏၵိယၿပည္သံုး သကၠဋ ၿပာကဋ ဘာသာေဝါဟာရ သဒၵါဆိုင္ရင္တို႔သည္ အေနာက္တိုင္း ဥေရာပ လက္တင္ ဘာသာစကားမ်ားႏွင့္ အေတာ္ေလး ဆင္တူရွိၾကသည္ကိုေတြ႔ရ၏။ ေအာက္ပါပံုစံမ်ားကို ေလ့လာၿခင္းၿဖင့္ သိနိုင္ပါသည္။
Father    Paternal        -English
Pita            -PaLi
Padre            -Spanish
Vater            -German
Vater            -Dutch
Mother    Maternal        -English
        Mata            -PaLi
        Mutter        -German
        Moder        -Dansh,
                    -Norwegian,
                    -Swedish
        Mader        -Spanish
        Mat            -Russian
        Mate            -Lettish
Brother    Brother, Fraternal    , -English
        Bhata            -PaLi
        Bruder        -German
        Brater            -Cez
        Brat            -Russian
Three        Tri-Three        -English
        Ti-Tri            -PaLi & Sanskrit
        Tri             -Russian
        Tres            -Portugese
        Tresv            -Italy
        Trois            -France
        Drei            -German
Ten        Decimal        -English
        Das            -PaLi
        Desmit        -Lettish
        Desyat        -Russian
        Das            -Hindustandi
        Dah            -Persian
(He)        Is            -English
        Asit            -Sanskrit
        Est            -Greek
        Ist            -Old German
        Jest            -Russian
ထို႔အၿပင္ ေကသရ(Kesara)ပါဠိသကၠဋပုဒ္, ဆီဇာ (Caesar) ေရာမ အီတလီပုဒ္, (Keisara-ေကဤသရ) ဂ်ာမန္ပုဒ္, ဇာ (Cza) ရုရွားပုဒ္, ဤေလးပုဒ္တို႔၏ စာလုံးေပါင္းတို႔ိကို ဘာသာေဗဒနည္း(Philogical Study) ႏွင့္ ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ တစ္ပုဒ္ႏွင့္တစ္ပုဒ္ အခ်င္းခ်င္းဆက္စပ္လ်က္ရွိေၾကာင္းကို ထင္ရွားစြာ ေတြ႔ၿမင္နိုင္ပါသည္။ ေကသရ(တခ်ိန္ကအိႏၵိယသံုး ပါဠိ), ဆီဇာ (ေရာမ-အီတလီ), ေကဇာ or ေကဤသရ), ဇာ(Cza) ရုရွား, ဤေလးပုဒ္တို႔၏ ဗဟုိအခ်က္အခ်ာၿဖစ္ေသာ အရပ္ေဒသကို ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ ၎ေဒသ၌ ေနထိုင္ၾကေသာ လူမ်ိဳးတို႔၏ ေနရင္းအရပ္ေဒသသည္ ရုရွားၿပည္ေတာင္ပုိင္း, ကတ္စပီယန္ (Caspian)ပင္လယ္တစ္ဝိုက္, စတက္(Stepps)ႏွင့္ ပါမီယာ (Pamir) ေခၚ ကုန္းၿမင့္ေဒသမ်ား ၿဖစ္တန္ရာသည္ဟု သမိုင္းပညာရွင္ သုေတသီမ်ားက ယူဆၾကေပသည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းေဒသသည္ လူသားမ်ိဳးႏြယ္တို႔ စတင္ေပါက္ဖြားရာ ေဒသဟူ    ၍ကား မယူဆၾကေပ။ အိႏၵယၿပည္ၾကီးသို႔ မေရာက္မီ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ဒညဳ(Danube) ၿမစ္ဝွမ္းေဒသမွ လည္းေကာင္း, ေဗာ္လတစ္(Baltic)ပင္လယ္ကမ္းရုိးတန္းမွလည္းေကာင္း,စကင္ဒီေနးဗီးယား(Scandianvia) ကၽြန္းဆြယ္မွလည္းေကာင္း ေၿပာင္းေရႊ႕လာၾကသည္ဟု အမ်ိဳးမ်ိဳးယူဆၾကေလသည္။
အာရ္ယန္လူမ်ဳိးတုိ႔ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းနွင့္  ေနထိုင္မွဳအေၿခေန
ေရွ့ေခတ္အာရ္ယန္လူမ်ဳိးတို႔၏ အဓ္ိကအသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းသည္ ေယဘုယ်အားၿဖင့္ သိုးေက်ာင္း ဆိတ္ေက်ာင္း စေသာအသက္ေမြးဝမ္းၾကာင္းပင္ၿဖစ္သည္။ (ၿမတ္ဗုဒၶပြင့္ေတာ္မူေသာအခါ ဆိတ္ေက်ာင္းသားတုိ့၏ က်က္စားရာ စားက်က္၌ ေပါက္ေရာက္ေနေသာ သစ္ပင္ကုိ (အဇပါလ) ဆိတ္ေက်ာင္းေညာင္ပင္ဟု ေခၚသည္ကုိ ေထာက္ထားလွွွ်င္ ယင္လူမ်ဳိးတုိ့၏ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းကုိ မွန္းဆ၍ သိနိုင္ေပသည္။ )။
ထုိလူမ်ဳိးတို့သည္ မိမိတို့၏ မိသားစုက ေမြးၿမဴထားေသာ သုိးအုပ္ ဆိတ္အုပ္မ်ားကုိ ထိမ္းေက်ာင္းရင္း စားက်က္ရွိရာ အရပ္ထုိထို ဤဤသို႔ လိုက္လံ လွည့္လည္ ထိမ္းေက်ာင္း ေနထိုင္ခဲ့ၾက၏ ။ အစာေရစာ ရွားပါးလာသည္နွင့္အမ်ွ တစ္ေနရာတညး္၌ မေနၾကေတာ့ဘဲ ေရၾကည္ရာ ၿမတ္နဳရာ ရွာၾကရင္း ၎ ဆိတ္အုပ္ သိုးအုပ္တုိ႔နွင့္ အတူ မိသားစုတုိ႔ပါ တစ္ပါတည္း တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာသို႔ ေၿပာငး္ေရႊ႕ ေနထုိင္းစားေသာက္ခဲ့ၾက၏။ အတည္တက် ေနထိုင္ၾကေသာ အခ်ဳိ႕ေသာ အာရ္ယန္ လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ေၿမကုိ ထြန္ယက္၍ မုေယာစပါးမ်ားကုိ စိုက္ပ်ဳိးၾကေၾကာငး္ သက္ေသသာဓကမ်ားရွိေပသည္။ အာရ္ယန္လူမ်ဳိးတုိ့သည္ စားေသာက္ရန္ အတြက္ မိမိတို႔၏ အိမ္ေမြးၿခံေပါက္ သုိးဆိတ္တို႕ကုိ သက္စားၿခင္းမရွိ ။ ေတာလည္ကား မုဆုိးလုပ္ငန္းၿဖင့္ရေသာ သားငါးတုိ့ကုိသာ စားေသာက္ၾကကုန္၏ ။
ေနာင္ေသာအခါ ၿမင္းနွင့္ ၿမည္းတုိ႕ကုိ ဝန္တင္ရန္အတြက္ အသံုးၿပဳလာၾကသည္ ။ ေလွ်ာ္ပင္နွင့္ တိရိစၦာန္တို႕၏ သားေရမ်ားကုိ ဖ်ာ အၿဖစ္ၿဖင့္လည္းေကာငး္ အဝတ္အထည္အၿဖစ္ၿဖင့္ လည္းေကာငး္ အသံုးၿပဳလာခဲ့ၾက၏ ေနထုိင္ရန္ အေဆာက္ အအုံု ဟူႈႈ၍ ေၿပာပေလာက္ေအာင္ မရွိေသး ။ ေၿမၾကီး၌ တြငး္တူးၿပီး မုိးရာသီနွင့္ ေဆာင္းရာသီမွာ သစ္ရြက္မ်ား ဖံုးအုပ္ မုိးကာ၍ ေသာ္လည္းေကာငး္ ေႏြရာသီ၌ ၿမက္သစ္ရြက္ မ်ားကုိ အမုိးကာ ၿပဳလုပ္၍ ေၿမစုိက္တဲမ်ား ေဆာက္လုပ္၍ ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္ ။ အစားအေသာက္အၿဖစ္ နုိ႕မ်ား သစ္သီးဝလံမ်ား ေတာလိုက္၍ ရေသာ သားငါးမ်ားကို လည္းေကာငး္ ၊ အရက္ေသစာအၿဖစ္ ပ်ားရည္ကုိ စိမ္ရည္တည္၍ ထားၿပီလ်ွင္ ေသာက္စားမူးယစ္ၾက၏ ။ ေၾကးနီကို ယခုေခတ္ အဖုိးတန္ေရႊ ေငြ ရတနာကဲ့သို႕ အဆင္တန္းဆာ အၿဖစ္ အသံုးၿပဳခဲ့ၾက၏ ။ ေလးနွင့္ၿမားကုိ ေတာလိုက္ရန္ နွင့္ ရန္သူကုိ ေၿခမွဳန္းရန္ အသံုးၿပဳၾကၿပီး ေက်ာက္ၿဖင့္ ၿပီးေသာ ပုဆိန္ ဓား လွံ မ်ားကို ေန့စဥ္သံုး ကိရိယာ တန္းဆာပလာမ်ား အၿဖစ္ၿဖင့္ အသံုးၿပဳခဲ့ၾက၏ ။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး
ၿမတ္ဗုဒၶ ပြင့္ေတာ္ မမူမိီ မဇၥ်ိမ ေဒသ အိႏၵိယ ၿပည္ၾကီး၌ ထုိေခတ္အခါ ပထဝီအေန အထားအရ ပိဋကတ္ေတာ္လာ တိုငး္ၾကီး (၁၆ ) တိုင္းရွိ၏ ။ ယင္းတုိ႕မွ (၁) ကာသိ ၊ (၂) ေကာသလ ၊ (၃) အဂၤ ၊ (၄) မဂဓ ၊ (၅) ဝဇၨီ ၊ (၆) မလႅ ၊ (၇)ေစတိယ ၊ (၈) ဝံသ ၊ (၉) ကုရု ၊
(၁၀) ပဥၥာလ ၊ (၁၁) မစၦ ၊ (၁၂) သူရေသန ၊ (၁၃) အႆက ၊ (၁၄) အဝႏၱိ ၊ (၁၅) ဂႏၶာရ ၊ (၁၆) ကေမၻာဇ တုိင္းတုိ့ ၿဖစ္ၾက၏ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား၌ ၿမဗုဒၶ ၏ ဇာတိေၿမ သကၠတိုင္းကုိ တိုင္းၾကီး (၁၆) တိုင္း အတြင္း၌ သီးၿခားထည့္သြင္း ေဖာ္ၿပေလ႕မရွိဘဲ ေကာသလတုိင္း၌ ထည့္သြင္း၍ ေဖာ္ၿပေလ့ရွိ၏ ။ ထိုတုိင္းၾကီး (၁၆) တိုင္းတုိ့၌ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္မွာ ပေဒသရာဇ္ စနစ္ၿဖင့္လည္းေကာငး္ ၊ သမၼတ စနစ္ (ဒီမုိကေလစီ) စနစ္ၿဖင့္လည္းေကာင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနွစ္မ်ဳိးရွိ၏ ။ သကၠတုိင္း ဝဇၨီတုိင္း မလႅတိုင္းတုိ့သည္ ဒီမုိကေရစီ သမၼတ စနစ္ၿဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ တုိင္းေဒသမ်ား ၿဖစ္ၾက၏ အခ်ဳိ႕ေသာ တုိင္းမ်ား၌ မင္းမ်ားသည္ တုိင္းသားၿပည္သူတုိ့အေပၚ အုပ္ခ်ဳပ္ရာ၌ အေတာ္ေလးပင္ ရက္စက္ဟန္ရွိ၏ ။ ထုိ႕ေၾကာင့္ပင္ ဗုဒၶပိဋကတ္ေတာ္မ်ား၌ “ရာဇေတာဝါ - မငး္ဆိုး မငး္ညစ္ ေဘးအႏၱရာယ္မွ လည္းေကာင္း “ တုိင္းၿပည္အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ မင္းကုိ အႏၱရာယ္ တစ္ပါး အေနၿဖင့္ ထည့္သြင္း ထားဟန္ရွိ၏ ။ တုိင္းသူၿပည္သားမ်ားကို မိမိ၏ ရင္ဝယ္ပုိက္ သားသၼီးမ်ား အေနၿဖင့္ အုပ္ခ်ဳပက္ေသာ မင္းေကာငး္ မင္းၿမတ္မ်ားလည္း ရွိပါ၏ ။ ထုိ႕ေၾကာင့္ပင္ ငါ့တုိ့ ဘုရင္ မင္းၿမတ္သည္ တုိင္းသား ၿပည္သူမ်ားကို မိမိ၏ ရင္ယ္ဝယ္ပုိက္ထား သားသၼီမ်ားကဲ့သို႕ အုပ္ခ်ဳပ္ပါေစသတည္းဟု ဆုေတာင္းခဲ့ၾကသည္ကုိ ေထာက္ဆေသာ အားၿဖင့္ ထုိေခတ္အခါ မင္းတုိ႕၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ကုိ အထိုက္ အေလ်ာက္ ခန္႕မွန္း နုိင္၏ ။
ပညာေရး
ပညာေရးမွာမူ ထိုေခတ္အခါကလည္း ေက်နပ္အားရဖြယ္ရွိေၾကာငး္ကုိ ေတြ႕နုိင္၏ ။ အထက္တန္းလႊာ လူခ်မ္းသာမ်ားသည္ မိမိတို႕၏ သားသၼီးမ်ားကို ဂႏၶာရတို္င္း တကၠသိုလ္ၿပည္ ဒိသာပါေမာကၡ ဆရာၾကီးထံ ေစလြတ္၍ ပညာသင္ယူေစခဲ့ၾက၏ ။ ယင္းဆရာၾကီးကလည္း မိမိထံေမွာက္ ပညာရင္နို႕ ေသာက္စုိ႕အားၿဖည္႕ရန္ ေရာက္ရွိလာေသာ တပည့္မ်ားအား အဌာရသ (၁၈) ရပ္ေသာ အတတ္ပညာရပ္မ်ားကုိ သင္ၾကားေပး၏ ဆရာၾကီးထံ ပညာေတာ္သင္ သြားနုိင္သည့္ အထက္တန္းလႊာ ေက်ာငး္သူေက်ာငး္သားမ်ားမွာမူ ခတၱိယ (မင္းမ်ဳိး) ၿဗာဟၼဏ (ပုဏၰားမ်ဳိး) ေဝႆ (သူေဌး သူၾကြယ္ မ်ဳိး) တုိ႕၏ သားသၼီးမ်ားသာ ၿဖစ္ၾကေလသည္ ။
ဒိသာပါေမာကၡ ဆရာၾကီးထံ ပညာေတာ္သင္ေစလႊတ္ၿခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္
လူ့႕ အထက္တန္းလႊာမ်ားသည္ ဒိသာပါေမာကၡ ဆရာၾကီးထံ မိမိတို႕၏ သားသၼီးမ်ားကို ပညာေတာ္သင္ ေစလႊတ္ရာ၌ ရည္ရြယ္ခ်က္ သံုးမ်ဳိးရွိ၏ဟု ဆုိနုိင္၏ ။
(၁) နိဂတမာနဒဗၺ - အမ်ဳိးမာန္ ဇာတိမာန္ စသည္ က်ေအာင္လည္းေကာင္း
(၂) သီတုနကၡမာဒိ - အေအးအပူစေသာ ရာသီဥတုဒဏ္ မ်ားနွင့္ ေလာကဓံမ်ား ခံနုိင္ရည္ရွိေအာင္လည္းေကာင္း
(၃) ေလာကစာရိတၱညဴ - ေလာကက်င့္ဝတ္ ရာဇက်င့္ဝတ္ ေဒသႏၱရ ဗဟုသုတ အေထြေထြ ရရွိေအာင္လည္းေကာင္း ပညာေတာ္သင္လႊတ္ခဲ့ၾက၏ ။
ဒိသာပါေမာကၡ ဆရာၾကီးထံ ပညာသင္ယူပံု သင္ယူနည္း
(၁) အာစရိယဘာဂ နည္းၿဖင့္ သင္ယူလွ်င္ ဆရာၾကီးအတြက္ အခေၾကးေငြ ေပး၍ သင္ယူရ၏၊
(၂) ဓမၼေႏၱဝါသိက နည္းၿဖင့္ သင္ယူလွ်င္ ဆရာၾကီး အတြက္ အခေၾကးေငြေပးစရာ မလုိဘဲ ဆရာၾကီးကုိ နင္းနယ္ နွိပ္ေပးၿခင္းစေသာ ဝတ္ၾကီး ဝတ္ငယ္မ်ားကို ၿဖည္႔ဆည္းေပးၿခင္း၊ ေရခပ္ ထမင္းခ်က္ အဝတ္ေလွ်ာ္ စေသာ ေဝယ်ာေဝစၥ အဝဝကုိ လုပ္ေပးၿခင္းၿဖင့္ ပညာသင္ယူရ၏ ။ ဤသို႕ၿဖင့္ နွစ္မ်ဳိးရွိနိုင္၏
သင္ၾကားေပးေသာ ဘာသာရပ္မ်ား
တကၠသိုလ္ဒိသာပါေမာကၡ ဆရာၾကီး သင္ၾကားေပးေသာ ဘာသာ ရပ္မ်ားကို အုပ္စုခြဲလွွ်င္
(၁) ဝိဇၨာယတန
(၂) သိပၸါယတန
(၃) ကမၼာယတနဟု သံုးမ်ဳိးရွိနုိင္၏။
ဝိဇၹာယတန အုပ္စုတြင္ စာေပအတတ္ ေဆးအတတ္ နကၡတ္ ေဗဒင္အတတ္ လကၡဏာေဟာ အတတ္တို႔ ပါဝင္၏။ စာေပအတတ္မွာလည္း ေဝဒကဲ့သုိ႕ေသာ ကဗ်ာမ်ားကုိ ဌာန္ကရုိဏ္း ပယတ္ ဆန္ုးဂုိဏ္းနွင့္ အညီ ဖြဲ႕စီသီကံုးနုိင္သည္အထိ တတ္ေၿမာက္သူမ်ားရွိၾက၏ ေဆးအတက္တြင္လည္း ဦးေခါငး္ကုိ ခြဲစိတ္ကုသနုိင္သည္ အထိတက္ေၿမာက္ၾက၏ ။ နကၡတ္ေဗဒင္ အတတ္တြင္လည္း ေကာငး္ကင္နကၡတ္ ၾကယ္တာရာတုိ႕ကုိ ၾကည္႕ရွု႕ရုံမ်ွၿဖင့္ တုိင္းၿပည္၏ သာယာဝေၿပာမွု႕ရွိမရွိ အေၿခေနကုိ သိနုိင္၏ ။ ယေန႕ေခတ္သတ္မွတ္ခ်က္အရ ဝိဇၨာယတန ဟူသည္ ဝိဇၨာ ပညာရပ္မ်ားပင္ ၿဖစ္၏ ။သိပၸါယတန ပညာရပ္တုိ႕တြင္ သခ်ၤာပညာ မုိးေလပညာ ေရေၾကာငး္သြားလာမွဳ႕ ပညာရပ္မ်ားသည္ ထုိေခတ္ အခါက ထင္ရွားၿဖစ္ခဲ့၏ သခ်ၤာပညာရပ္မ်ားသည္ ယေန့ေခတ္လုိ တိတိ က်က်မ်ဳိး မဟုတ္၊ ခန္႕မွန္းေၿခအားၿဖင့္ တြက္ခ်က္ ေဖာ္ၿပၿခင္းမ်ဳိးသာၿဖစ္၏ ဥပမာ တစ္ဥသဘ နွစ္ဥသဘ စသည္ေခၚရာ၌ “ ႏြားတြန္သံ” ကုိခန္႕မွန္း၍ ေဖာ္ၿပၿခင္းၿဖစ္၏ ေရေၾကာင္း သြားလာမွဳ႕ပညာရပ္နွင့္ ပတ္သက္၍ ထုိေခတ္အခါက နုိင္ငံရပ္ၿခား တုိင္းတစ္ပါးသို႕ ရြက္ေလ ွသေဘၤာမ်ားၿဖင့္ ကုန္ေရာင္းကုန္ဝယ္ ကိစၥ ကူးလူးဆက္ဆံ သြားလာသည္ကုိ ေတြ႕နိုင္၏ ။ ယေန႕ေခတ္ သတ္မွတ္ခ်က္အရ သိပၸါယတန ဟူသည္ သပၸံပညာရပ္မ်ားပင္ၿဖစ္၏ ။ ကမၼာယတန ဟူသည္ လက္ေတြ႕လုပ္ငန္းဆုိင္ရာ ပညာရပ္မ်ားပင္ၿဖစ္၏ ။ အုိးလုပ္ၿခင္း ေက်ာက္ဆစ္ၿခင္း ပန္းတိမ္ ပန္းပု စေသာ ပန္းဆယ္မ်ဳိး အတတ္မ်ားနွင့္ အၿခား အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာငး္ အတတ္ပညာရပ္မ်ားၿဖစ္၏။ ပန္းပု ပညာရပ္နွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေရႊစင္ရုပ္ကုိ ပင္ လူနွင့္ မၿခား တသားတည္း ပံုတူထုလုပ္နုိင္ေၾကာင္းကို ေတြ႕ရ၏ ။
လူတန္းစားအလႊာႏွင့္ အရြယ္သတ္မွတ္ခ်က္
ေရွးေခတ္ကပင္ ခတၱယ(မင္း)၊ ၿဗာဟၼဏ(ပုဏၰား)၊ ေဝႆ(ကုန္သည္)၊ ဒလိဒၵ/ သုဒၶ (လူဆင္းရဲ) တို႔ဟူ၍ လူတန္းစားအလႊာ (၄)မ်ိဳး ခြဲၿခားထားသည္ကို ေတြ႔ရ၏။ မင္းပုဏၰား သူၾကြယ္ တို႔သည္ အထက္တန္းလႊာမ်ားၿဖစ္ၾကၿပီး ဒလိဒၵေခၚ အပယ္ခံနင္းၿပား လူဆင္းရဲတို႔သည္ ေအာက္တန္းလႊာ လူတန္းစားမ်ားၿဖစ္ၾက၏။ ယင္းအထက္တန္းလႊာ (၃) မ်ိဳးထဲ၌ အရြယ္သတ္မွတ္ခ်က္ ရွိၿပန္ေသး၏။ ယင္းအရြယ္ သတ္မွတ္ခ်က္ကို ပါဠိလို “အႆမ”ဟု ေခၚ၏။ ၿမန္မာလို ေက်ာင္းသခၤမ္းေက်ာင္းဟူ၍ အဓိပၸါယ္ရ၏။ အရြယ္အလိုက္ သတ္မွတ္ခ်က္သည္ ေက်ာင္းသခၤမ္းဆိုင္ရာ က်င့္ဝတ္သိကၡာႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားပင္ၿဖစ္၏။ အရြယ္ကို ေလးပိုင္းခြဲ၍ သတ္မွတ္ထား၏။ ပထမအရြယ္ကို “ၿဗာဟၼစရိယ” ဟုေခၚ၏။ ပထမအရြယ္တြင္ ေဝဒက်မ္းဂန္ သင္ၾကားလ်က္ ၿမတ္ေသာအက်င့္ကို က်င့္ရ၏။ ယင္းအရြယ္ကို ေက်ာင္းသားအရြယ္ဟုလည္း ဆိုၾက၏ ဆိုနိုင္၏။ ဒုတိယအရြယ္ကို (၁) ဂဟဌ ဟုေခၚ၏။ ယင္းဒုတိယ အရြယ္တြင္ (၁) တရားဓမၼႏွင့္အညီ က်င့္ၾကံေနထိုင္ၿခင္း (ဓမၼ)၊ ၂) စီးပြားဥစၥာႏွင့္ ၿပည့္စုံေအာင္ အားထုတ္ၿခင္း (အတၳ)၊ (၃) အိမ္ေထာင္ရက္သား ၿပဳ၍ အိမ္မွဳကိစၥ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရင္း သားသမီးမ်ားႏွင့္ သိုက္သိုက္ဝန္းဝန္း ေနထိုင္ၿခင္း (ကာမ)၊ ယင္းသုံးပါးတို႔၌ တည္လ်က္ ယဇ္ပူေဇာ္ရ၏။ တတိယအရြယ္ကို ဝနပတၳ ဟုေခၚ၏။ တတိယအရြယ္တြင္ မိမိ၏ အိမ္ေထာင္တာဝန္ကို ဆက္ခံသူအား လႊဲအပ္၍ ေတာရပ္ခိုမွီးကာ တရားဘာဝနာ အားထုတ္ရ၏။ စတုတၳအရြယ္ကို သညာသ ဟုလည္းေကာင္း ဘိကၡဳဟုလည္းေကာင္း ေခၚ၏။ ၎စတုတၳအရြယ္တြင္မူ လူမွဳေရး စီးပြားေရးကိစၥဟူသမွ်ကို စြန္႔လႊတ္၍ ဝိေမာကၡကို ေမွ်ာ္မွန္းလ်က္ ရေသ့ရဟန္းၿပဳကာ တရားဘာဝနာကိစၥ သက္သက္ကိုသာ အားထုတ္ရ၏။
အဆိုပါ အရြယ္ေလးပါးတို႔တြင္ ဝနပတၳ, သညာသဟု သတ္မွတ္ၿခင္းသည္ အထက္တန္းလႊာ လူတန္းစား (၃)မ်ိဳးႏွင့္သာ သက္ဆိုင္၏။ အကယ္၍ ေအာက္တန္းစား လူဆင္းရဲမ်ား တရားအားထုတ္လွ်င္ ထိုနိုင္ငံသည္ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္တတ္၏ဟု ယံုၾကည္လက္ခံထားၾက၏။ ဆင္းရဲသား ေအာက္တန္းလႊာမ်ား တရားအားမထုတ္နိုင္ေအာင္ ဘုရင္မင္းၿမတ္က အမိန္႔အာဏာၿဖင့္ ၾကည့္ရွဳ႕ကြပ္ကဲသည္ဟူ၏။
စီးပြားေရးအသင္းအဖြဲ႕မ်ား
စီးပြားေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ လယ္သမားလူတန္းစား လုပ္ငန္းရွင္လူတန္းစား စသည္ အလႊာအသီးသီးရွိၾက၏။ ယင္းအလႊာ အသီးသီးတို႔သည္ အသင္းအဖြဲ႔မ်ားအၿဖစ္ စနစ္တက် ရွိၾကေလသည္။ ထိုအသင္းအဖြဲ႔မ်ားကို သံဃ၊ ဂဏ၊ ေသဏိ၊ ပူဂ၊ နိကာယ ဟု သင့္သလို ေခၚေဝၚေၾကာင္းေတြ႔ရ၏။ ယင္းအဖြဲ႔စည္းမ်ားတြင္လည္း အရည္အခ်င္းရွိသူကို ဥကၠဌအၿဖစ္ တင္ေၿမွာက္ၾက၏။ ယင္းဥကၠဌကို ပမုခ၊ ေဇဌက၊ ဟုလည္းေခၚနိုင္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဗုဒၶစာေပ၌ ကမၼကာရေဇဌက- ပန္းဘဲအသင္းဥကၠဌ၊ ဝၮကီေဇဌက- လက္သမားအသင္း ဥကၠဌ၊ သတၳဝါဟ-ေဇဌက- ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး ဥကၠဌ စသည္ၿဖင့္ ေတြ႔နိုင္၏။
ဘာသာအယူဝါဒ
ေရွးေခတ္လူသားတို႔သည္ ပင္ကိုယ္သေဘာအားၿဖင့္ ေၾကာက္ရြ႕ၿခင္းသေဘာ ရွိၾက၏။ ယေန႔ေခတ္လူသားတို႔လို အေၾကာင္းအက်ိဳး သိပၸံနည္းက် ဆင္ၿခင္ေတြးေတာနိုင္ေသာ အရည္ေသြးသိပ္မရွိၾကေသး ။ ထိုသူတို႔သည္ မိမိတို႔မသိ မၿမင္နိုင္ေသာ သဘာဝဓာတ္ အရာဝတၳဳတို႔ကို မိမိတို႔လုပ္နိုင္ေသာ အင္အားထက္ ပိုလြန္သည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ တန္ခိုးရွိသည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ မွန္းဆၿပီး ယင္းတို႔ကို အားကိုအားထားၿပဳလာၾက၏။ စားဝတ္ေနေရး က်န္းမာေရးအတြက္ ရာသီဥတုသည္ အလြန္အေရးပါေသာ က႑မ်ားၿဖစ္ၾက၏။ ရာသီဥတုေကာင္းမြန္ဖို႔ ေကာင္းကင္ ေနလ လွ်ပ္စစ္ပန္းႏြယ္ သဘာဝေရေၿမ ေတာေတာင္တို႔ကို အားကိုးအားထားၿပဳ၍ ေၾကာက္အားၾကီးသၿဖင့္ ကိုးကြယ္ၾကကုန္၏။ ရံဖန္ရံခါတြင္ ထိုသစ္ပင္ ေတာေတာင္ ေရေၿမတို႔ကို မိမိတို႔အလိုသို႔ လိုက္ေသာ အရာမ်ားဟူ၍ အသိမွတ္ၿပဳၿပီး ေက်းဇူးတုန္႔ၿပန္ေသာအားၿဖင့္ ၾကည္ညိုေလးစား ပူေဇာ္အပ္ေသာ အရာမ်ား (ဝါ) ေစတီနတ္ကြန္းမ်ား ၿပဳလုပ္ကာ ကိုးကြယ္လာၾက၏။
ေၿပာင္းေရႊ႕သြားလာေနထိုင္ၾကၿခင္း
ေရွးေခတ္အာရ္ယန္ လူမ်ိဳးတို႔သည္ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာၿမင့္လာေသာအခါ အစာေရစာ ရွားပါးမွဳေၾကာင့္ ေရၾကည္ရာၿမက္နဳရာသို႔ ေၿပာင္းေရႊ႕ၾကရ၏ ေနရင္းေဒသ ကက္စပီယန္ပင္လယ္ တစ္ဝိုက္မွ အေနာက္ဘက္သို႔ ေၿပာင္းေရႊ႕သြားေသာ အာရ္ယန္လူမိ်ဳးတို႔သည္ ဥေရာပတိုက္သား ၿပည္သူၿပည္သားမ်ားၿဖစ္လာၾကသည္ဟူ၏။ အေရွ႕ဘက္သို႔ ေၿပာင္းေရႊ႕သြားေသာသူတို႔သည္ အာရွတိုက္ အလယ္ႏွင့္ အေနာက္ပိုင္းသားၿဖစ္ေသာ ပါရွ(အိုင္ေရနီယံ) ႏွင့္ အိႏၵိယ (အာရ္ယန္) လူမ်ိဳးမ်ား ၿဖစ္လာၾက၏။ အေရွ႕ဘက္သို႔ ေၿပာင္းေရႊ႕လာၾကေသာ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ခရစ္မေပၚမီ ႏွစ္(၂၀၀၀) ေလာက္တြင္ တာကစၥတန္နယ္အတြင္းသို႔ ခ်ဥ္းနင္းဝင္ေရာက္လာၾက၏။ ခရစ္မေပၚမီ ႏွစ္ (၁၄၀၀) ေလာက္တြင္ နယ္စပ္၌ စတင္၍ အေၿခစိုက္မိၾကၿပီၿဖစ္၏ ဟု သမိုင္းသုေတသီ ပညာရွင္တို႔က ဆိုၾကကုန္၏။
အိႏၵဳၿမစ္
ကက္စပီယန္ပင္လယ္ ေဒသမ်ားမွ ေၿပာင္းေရႊ႕လာၾကေသာ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ယခု အီရန္ အီရတ္ အာဖဂန္နစၥတန္နယ္မ်ား၌ ေဆြစဥ္မ်ိဳးဆက္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေအာင္ေနထိုင္လာခဲ့ၾက၏။ ထိုေဒသ နယ္ပယ္မ်ားသည္ ေက်ာက္ေတာင္ သဲကႏၱာရထူထပ္ သၿဖင့္ ၾကီးမားေသာေရၿပင္ဟူ၍ မၿမင္ဘူးသေလာက္ပင္။ ထိုနယ္သားမ်ားသည္ အိႏၵိယအေနာက္ေၿမာက္ေဒသကို ေက်ာ္ၿဖတ္၍ အာဖဂန္နစၥတန္ ေတာင္ပိုင္းရွိ ဟိႏၵဴကုသ်ွ ေတာင္ၾကားလမ္းမွ ဝင္ၿပီး ကဗူးၿမစ္ဝွမ္းမွ တဆင့္ အိႏၵယဘက္ ပန္ဂ်ပ္ၿပည္ထဲသို႔ ေရာက္ရွိလာၾက၏။ ယင္းသို႔စတင္ ေရာက္ရွိလာၾကေသာ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ က်ယ္ၿပန္႔ၾကီးမားေသာ ယခုအိႏၵဳၿမစ္ၾကီးကို ေတြ႔ၿမင္ၾကရေပေတာ့၏။ ေဆြစဥ္မိ်ဳးဆက္ ဤမွ်ေလာက္ၾကီးမားေသာ ၿမစ္ေရၿပင္ၾကီးကို မၿမင္ဘူး မေတြ႔ဘူးေသာေၾကာင့္ အလြန္အံ့ၾသဘနန္း အံ့မခန္းၿဖစ္ရကား “သိႏၶဳ၊ သိႏၶဳ၊ (ေရ၊ ေရ၊)” ဟု အာေမဍိတ္သံၿဖင့္ ဟစ္ေအာ္ေၿပာဆိုၾကကုန္၏။ ထိုကုိအစြဲျပဳ၍ ယင္းျမစ္ျပင္က်ယ္ၾကီးကို သိႏၶဳျမစ္ဟု ေခၚစမွတ္ျပဳခဲ့ၾက၏။  ကာလေရြ႕ေလ်ွာလာသျဖင့္ သ္ိႏၶုဳမွ အိႏၵဳ (Indus) ဟူေသာ အမည္ကို ေျပာင္းလဲလာခဲ့၏။ (ဟိႏၵဴဘာသာဟူရာ၌လည္း သိႏၶဳမွ အိႏၵဳ၊ အိႏၵဳမွ ဟိႏၵဴဟု ေျပာင္းလဲလာႏုိင္စရာရွိသည္။) ပါဠိ-ျမန္မာ ပိဋကတ္ စာေပတို႕၌ ရံဖန္ရံခါ ေတြ႕ရေသာ “သိေႏၶာဆား၊ သိေႏၶာျမင္း” ဟူေသာ စကားတို႕သည္ သိႏၶဳပုဒ္မွ ဆင္းသက္လာသည့္ ထိုေဒသ၌ျဖစ္ေသာ ဆားႏွင့္ ျမင္းတို႕ကို ရည္ညႊန္းေသာ စကားမ်ားပင္တည္း။
ဒါသ (ဒါသ်ွ)- အေစခံ
အာရ္ယန္လူမိ်ဳးတို႔သည္ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ကပင္ အမဲလိုက္ မုဆိုးလုပ္ငန္းတို႔ၿဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းၿပဳလာရကား ကိုယ္ၾကမ္းစိတ္ၾကမ္းၾကကုန္၏။ တိုက္ေရးခိုက္ေရး၌ ဝါသနာပါၾက၏။ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႔ အိႏၵိယၿပည္ၾကီးထဲသို႔ ဝင္ေရာက္မေနထိုင္ၾကေသးမီ ခရစ္ႏွစ္ မေပၚမီ ႏွစ္ ငါးေထာင္ခန္႔ေလာက္မွစ၍ အိႏၵဳၿမစ္ဝွမ္း၌ ၿမိဳ႕ၿပတည္ေထာင္လ်က္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ မိုဟင္ဂ်ိဳဒရိုႏွင့္ ဟရပၸၿပည္သူမ်ားသည္ ၿမိဳ႕ၾကီးသူမ်ားပီပီ လူ႔ယဥ္ေက်းသူမ်ား ၿဖစ္ၾကသၿဖင့္ ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ နဳညံ့သိမ္ေမြ႔ၾကကုန္၏။ တိုက္ေရးခိုက္ေရး၌ စိတ္အားမထက္သန္ၾက။ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတုိ႔ႏွင့္ စစ္တိုက္သည့္ အခါတိုင္း ရွဳံးနိမ့္ခဲ့ၾက၏။ စစ္နိုင္ေသာ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႕သည္ စစ္ရွဳံး တိုင္းရင္းသားမ်ားကို ေက်းကၽြန္ၿပဳလ်က္ မိမိတို႔ေအာက္ အဆင့္အတန္းနိမ့္ေသာ ေနရာ၌ထားကာ ဒါသ (ဒါသ်ွ)- အေစခံ ေက်းကၽြန္ ဟူေသာအမည္ကို ႏွိမ့္ခ်ေခၚေဝၚခဲ့ၾက၏။
ေဝဒက်မ္းစာမ်ား
ဝိဒႏၱိ ဓမၼံ ကမၼံ ဝါ ဧေတဟီတိ ေဝဒါ ဟူသည္ႏွင့္အညီ ဓမၼ သို႔မဟုတ္ ေရွးကံကို သိေၾကာင္း အတတ္ပညာ ၿဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဣရု ယဇု သာမ အတတ္ပညာမ်ားကို ေဝဒ ဟုေခၚ၏။ သဒၵါနည္းၿဖင့္ ဝ ကို ဗ ၿပဳ၍ ေဗဒ ဟုလည္းေခၚၾက၏။ ကေပၸါ ဗ်ာကရဏံ ေဇာတိ၊ သတၳံ သိကၡာ နိရုတၱိ စ၊ ဆေႏၵာ ဝိစိတိ ေစတာနိ၊ ေဝဒဂၤါနိ ဝဒႏၱိ ဆ ။ (အဘိဓာန္ ဂါထာ ၁၁၀) ႏွင့္အညီ ထိုေဗဒ ေဝဒ တို႔၏ အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းၿဖစ္ေသာ ကပၸ ဗ်ာကရဏ စေသာ (၆) က်မ္းတို႔ကို ေဝဒဂၤ (ေဗဒင္) ဟု ေခၚ၏။ ထိုေဝဒတို႔သည္ အာထဗၺဏႏွင့္တကြ ေလးပုံရွိေသာ္လည္း ယင္းအာထဗၺဏ ေဝဒ အတတ္ပညာသည္ သူတစ္ပါးတို႔ကို ႏွိပ္စက္ေၾကာင္းမႏၱန္ၿဖစ္ေသာေၾကာင့္ သူေတာ္ေကာင္းတို႔ အသုံးမၿပဳရကား ဣရု ယဇု သာမ (၃) ပုံကိုသာ ယူ၍ ေဝဒသုံးပုံ (ေဗဒင္သံုးပုံ) ဟုေခၚၾက၏။ ယင္းေဝဒက်မ္းစာမ်ားသည္ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ေဆြစဥ္မ်ိဳးဆက္ စုေဆာင္းခဲ့ၾကေသာ ဘုရားရွိခိုးစာ ဓမၼသီခ်င္း ဆိုရုိးစကား အဆုံးမစကားမ်ားၿဖစ္ၾက၏။ ထိုအရာမ်ားသည္ စစ္နိုင္ အာရ္ယန္လူမ်ိဳးတို႔ထံမွခ်ည္း ထြက္ေပၚလာေသာ အရာမ်ားခ်ည္းေတာ့ မဟုတ္ၾက။ ေဒသခံ စစ္ရွဳံး ဒါသ ေခၚ ေက်းကၽြန္တိုု႔၏ အယူဝါဒမ်ားႏွင့္ ေရာစပ္ၿပီး တီထြင္ထားၾက၏။ ယင္းသည္ပင္ အာရ္ယိုၿဒာဗီဒီယန္ဟု ကိုးကြယ္မွဳဘာသာ တစ္မ်ိဳးၿဖစ္ေပၚလာ၏။ ထိုသို႔ေပါင္းစပ္ထားေသာ အယူဝါဒ ကိုးကြယ္မွဳ အေၾကာင္းအရာ ေဝဒ တို႔သည္ အိႏၵိယၿပည္ၾကီး၏ ေရွးအက်ဆုံးေသာ စာေပမ်ားၿဖစ္ၾက၏။
ဣရုေဝဒ
ေဝဒက်မ္းဂန္တို႕ ေပၚေပါတ္လာေသာ သကၠရာဇ္ကို အတိက် မသတ္မွတ္နိုင္ေသး သို႕ေသာ္ ဣရုေဝဒကုိ ေရွးအက်ဆံုးက်မ္းစာဟု ယူဆနုိင္၏ ။ ယငး္ေနာက္ ယဇုနွင့္သာမေဝဒမ်ား ေပၚေပါက္လာၿပီး ေနာက္ဆံုး စတုတၳေၿမာက္ အာထဗၺဏေဝဒ ေပၚေပါက္လာ၏ ။ ဘာသာစကားအရလည္းေကာင္း စေပအရ လည္းေကာငး္ ဣရုေဝဒသည္ အိႏၵိယ ၿပည္ၾကိး၏ ေရွးအက်ဆုံးဟု ဆိုရမည္ၿဖစ္ေသာ္လည္း ခရစ္မေပၚမီ ႏွစ္ေပါင္း (၁၀၀၀) ေလာက္ကစ၍ ေပၚေပါက္ခဲ့သည္ဟု ပညာရွင္တို႔က ယူဆၾက၏။ ဣစၥေႏၱ ေထာမီယေႏၱ ေဒဝါ ဧတာယာတိ ဣရုဟူသည္ႏွင္အညီ နတ္တို႔ကို ခ်ီးမြမ္း ေထာမနာေၾကာင္း ၿဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဤေဈဒကို ဣရုဟုေခၚ၏။ ဆိုလိုသည္မွာ ဣရုေဝဒ၏ ဘာသာေရးအရ လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ားသည္ နတ္ပူေဇာ္ပသၿခင္း၊ ယဇ္ပူေဇာ္ၿခင္း၊ ယင္းတို႔ႏွင့္ဆိုင္ေသာ ဂါထာမႏၱရားမ်ားကို ရြတ္ဆိုၿခင္းမ်ားစြာၿဖစ္၏။ ဤဣရုေဝဒက်မ္းသည္ တစ္ခုတည္းေသာေခတ္၌ ေရးသားထားေသာ က်မ္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ ေခတ္အဆက္ဆက္ကူးေၿပာင္းၿပီး စုေဆာင္းလာခဲ့ေသာ က်မ္းတည္း။ ယင္းေဝဒက်မ္းသည္ သမိုင္းလည္းမဟုတ္၊ ကဗ်ာလည္းမဟုတ္၊ တစ္ပုဒ္ႏွင့္တစ္ပုဒ္ အရြယ္အစားၿခင္းမတူေသာ ဆုေတာင္းဂါထာ (၁၀၁၇)ပုဒ္ကို စုစည္းထားေသာ က်မ္းပင္ၿဖစ္၏။ ဂါထာမ်ားကို အခန္းက႑ စသည္ခြဲထား၍ လကၤာအပုိဒ္ေပါင္း (၁၀၆၀၀) ပါရွိသည္ဟူ၏။ ယင္းတို႔သည္ ပုဏၰားတို႔၏ ဓေလ့ထုံးစံအရ နတ္တို႔၏ ကူညီမစ မွဳိင္းမရန္ ၿပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ရမည့္ အခ်က္အလက္တို႔ကို သီကုံးထားေသာက်မ္းစာမ်ားပင္္ၿဖစ္ပါသည္။
ယဇုေဝဒ
ယဇၨေႏၱ ပုဇၨေႏၱ ေဒဝါ အေနနာတိ ယဇု ဟူသည္ႏွင့္အညီ နတ္တို႔ကို ပူေဇာ္ေၾကာင္းၿဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယဇု ဟုေခၚ၏။ နတ္တို႔ကို ပူေဇာ္ပသမွဳ၌ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း ဥပေဒသစည္းကမ္းမ်ားကို ပိုမို တင္းၾကပ္ေစရုံမွ်မက ပိုမိုက်ယ္ၿပန္႔ေစရန္ ပညာရွိပုဏၰားတို႔ကပင္ ယင္းယဇုေဝဒက်မ္းကို စီရင္ခဲ့ၾကသည္။ နတ္ပူေဇာ္မွဳႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရွဳပ္ေထြးေပြလီေသာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားကို ဤက်မ္း၌ စီရင္ထား၏။ ဥပမာ- ယဇ္ပူေဇာ္ပုံအမ်ိဳးမ်ိဳး ယဇ္ပူေဇာ္မည့္ေနရာေရြးနည္း ယဇ္တိုင္ေရြးနည္း ယဇ္တိုင္စိုက္နည္း ဂါထာမႏၱန္ ရြတ္ဖတ္နည္းတို႔ ရွဳပ္ေထြးေပြလီစြာ ပါဝင္ေန၏။ ယင္းယဇုေဝဒက်မ္းကို ပုဏၰားတို႔၏ ယဇ္ပူေဇာ္နည္း နိႆ်ည္းက်မ္းဟု လည္းေကာင္း ယဇ္မ်ိဳးစုံ အဖြင့္က်မ္းဟုလည္းေကာင္း ဆိုနိုင္၏။
သာမေဝဒ
ေသာယႏၱိ အႏၱံ ကေရာႏၱိ သာယႏၱိ ဝါ တနဳံ ကေရာႏၱိ ပါပမေနနာတိ သာမံ ဟူေသာ ဝိၿဂဟ္ဝစနတၳႏွင့္ အညီ မေကာင္းမွဳကို အဆုံးၿပဳေၾကာင္း သို႔မဟုတ္ နည္းပါးသြားေအာင္ ၿပဳေၾကာင္းအတတ္ကို သာမ ဟုေခၚသည္။ ပုဏၰားတို႔သည္ ယဇုေဝဒ၌ပါေသာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္ပင္ မေရာင့္ရဲနိုင္ၾကဘဲ မိမိတို႔၏ တန္ခိုးအရွိန္အဝါ ၾကီးမားလိုမွဳအတြက္ ဂါထာမႏၱရားအတတ္ စသည္မ်ားသည္ မေကာင္းမွဳေတြကို ကုန္ဆုံးနည္းပါးေစသေယာင္ေယာင္ ေၿပာဆိုၾကၿပီး ဤသာမေဝဒကို ထပ္ဆင့္ၿပီး စီရင္ခဲ့ၾကၿပန္၏။ ယဇ္ပူေဇာ္ရာ၌ မွားယြင္းမွဳ တစ္စုံတစ္ခု မရွိေစဘဲ တိက်မွန္ကန္စြာ လုပ္နာၿပဳလုပ္ပါမွ အက်ိဳးအာနိသင္ရွိေၾကာင္းကို ဤက်မ္း၌ ေဖာ္ၿပၾကကုန္၏။ အမွန္တကယ္အားၿဖင့္ ဤယဇုႏွင့္ သာမေဝဒ က်မ္းမ်ားသည္ ၾကီးက်ယ္ခမ္းနားေသာ ယဇ္ပူေဇာ္ပြဲလမ္း သဘင္ၾကီးေတြအတြက္ ပုဏၰားတို႔၏ လုပ္ထံုးလုအနည္းအရ လမ္းညႊန္စီရင္ထားၿခင္းပင္ၿဖစ္၏။
အာထဗၺဏေဝဒ
အာထဗၺဏ ေဝေဒါ နာမ အာထဗၺဏ ေဝဒိေကဟိ ဝိဟိေတာ ပရူပဃာတကာေရာ မေႏၱာ ဟူေသာ စကားအရ အထရ္ဗန္ (အထဗၺန္) မည္ေသာ ရေသ့သည္ စီရင္အပ္ေသာ သူတစ္ပါးတုိ႔ကို ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ေၾကာင္း ၿဖစ္ေသာ ေဝဒက်မ္းသည္ အာထဗၺဏေဝဒ မည္၏။ ဤက်မ္း၌ပါေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ ေမွာ္အတတ္ စုန္းကေဝအတတ္ မ်က္လွည့္အတတ္ ယေန႔ေခတ္အေခၚ ပေယာဂအတတ္ စသည္တို႔ၿဖစ္ၾက၏။ ဤအာထဗၺဏေဝဒကို ဘာသာေရးအၿမင္အရ ေအာက္တန္းက်သၿဖင့္ ၿမင့္ၿမတ္ေသာ အယူဝါဒီ အထက္တန္းက်သူမ်ားက အသုံးမၿပဳၾကေပ။ ယင္းေဝဒသည္ သူတစ္ပါးတို႔ကို ဆင္းရဲဒုကၡေပးရာေရာက္ေသာ္လည္း ထိုေခတ္က ယင္းေဝဒကို လူအေတာ္မ်ားမ်ား ႏွစ္သက္လိုက္စားဟန္တူ၏။ ဤဗုဒၶေခတၾကိုကို ေလ့လာရာ၌ ဗုဒၶေခတ္ၾကိဳက နတ္မ်ားအေၾကာင္း ၿဗာဟၼဏတို႔၏ အာရညကက်မ္းမ်ား ဥပနိသွ်ဒ္က်မ္းမ်ား စာရ္ဝကဝါဒႏွင့္ တိတၳိဆရာၾကီး (၆) ေယာက္တို႔၏ အယူဝါဒ အေၾကာင္းမ်ားကို တေစ့တေစာင္း တင္ၿပသင့္ေသာ္လည္း က်ယ္ဝန္းသြားမည္စိုးေသာေၾကာင့္ ခ်န္လွပ္၍ ထားခဲ့၏။ သို႔ၿဖစ္ပါ၍ ၿမတ္ဗုဒၶ မပြင့္ေပၚမီ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ အိႏၵိယၿပည္ၾကီး၌ ဘာသာအယူဝါဒ အမ်ိဳးမ်ိဳး ယံုၾကည္မွဳအမ်ိဳးမ်ိဳး ေတြးေခၚမွဳအေထြေထြ ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္မွာ အမွန္ပင္ၿဖစ္ပါသည္။ လူသားတို႔သည္လည္း ေခတ္အဆက္ဆက္ကပင္ မိမိတို႔၏ ဘဝလြတ္ေၿမာက္ေရး ဝိေမာကၡအတြက္ ဘာသာအယူဝါဒအလို္က္ က်င့္ၾကံၾကိဳးကုတ္အားထုတ္ခဲ့ၾကသည္ကို ေလ့လာေတြ႕ရွိရေပသည္။
မွတ္ခ်က္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ သီတဂူကမၻာ့ ဗုဒၶတကၠသိုလ္က ထုတ္ေဝခဲ့သည္ ဓမၼအသံ (THE VOICE OF DHAMMA) ႏွစ္ပတ္လည္ မဂၢဇင္းမွ မိမိ၏ေဆာင္းပါးကို ၿပန္လည္ေဖာ္ၿပၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။
အရွင္သုတာစာရာလကၤာရ(ဇလဂၢ)
လကၤာဒီပေက်ာင္းေဆာင္
သီတဂူကမၻာ့ ဗုဒၶတကၠသိုလ္
ေခတၱ
အရွင္သုတာစာရာလကၤာရ(ဇလဂၢ)
Ashin sutacaralankara
သာမေဏေက်ာ္၊
သာသနဓဇဓမၼာစရိယ
Dip in English& Buddhadhamma (SIBA)
Dip in English through Buddhism (Sri Lanka)
Double M.A, (Sri Lanka) Ph.D (Thesis)
Nalanda University (India)
(21th 12- 2010)

ဆရာမသို႕တမ္းခ်င္း။

အေတြးအစုစု စိတ္ခံစားမွဳ႕အေထြေထြ
 ေက်နပ္နွစ္သိမ့္မွဳ႕ နီးစပ္မွဳ႕
ပြင့္လင္းရိုးသားမွဳ႕ ၿမတ္နိဳးတတ္မွဳ႕ ခင္မင္မွဳ႕
အတူေနဖူးမွဳ႕မ်ားေလေလ
မရင့္က်က္ေသးတဲ့ ႏွလံုးသားနုနု လွဳပ္ရွားေၾကာင့္
နွလံုးသားရဲ႕ တစ္ေနရာရာမွာ
ေနမသိထုိင္သာ ယိုဖိတ္လာတဲ့
ၿမတ္နိုးစိတ္ေတြ ခင္မင္စိတ္ေတြ
ေမတၱာစိတ္ေတြ သံေယာဇဥ္ေတြ
အၿဖမရွိလွတဲ့ ပေဟဠိပုစၦာေတြဟာ
တားဆီးမရ အလိုလိုဝင္ေရာက္ေနရာယူၾက။
ေအာ္ ခုေတာ့ၿဖင့္… ႏွစ္သက္စြဲမက္စရာ
အၿပံဳးပန္း Teachingsေတြဟာလည္း
ဟို…မိုးကုတ္စက္ဝုိင္းၾကီးရဲ႕
အစြန္းတစ္ဖက္ဆီသုိ႔ ေရာက္သြားခ်ိန္မွာေတာ့
လက္ၿပႏွက္ဆက္က်န္ရစ္ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့တာဆိုရင္ ဒီေန႔ခုထိပါဘဲ။
အင္း… (ဆရာမရဲ႕) ေမတၱာစမ္းေရမွာ
ငါ့စိတ္ေတြလြင့္ေမ်ာ ငါ့အိပ္မက္ေတြကလည္း
တခါတေလ အေမာေဖာက္သလိုိလို
ဘာေၿပာရမွန္း မသိေပမဲ့
တကယ္ေတာ့ သတိရသား လြမ္းသား။
တဒဂၤမွ ဟိုတေၿဖးေၿဖးေဝး ၿပာမီးဖြဲလို
တအံုေႏြးႏြးႏွင့္ ရင္ခြင္ဆူ
မ်က္ရည္ပူစီးေၾကာင္း
ေဟာဟိုက ၿမစ္ေခ်ာင္းေတြမ်ား ၿဖစ္ေနေရာ့လား?
အင္း… ေန႔ရက္ေတြၾကာေသာ္လည္း
ေမ့ရက္စရာေတာ့ မရွိ
ေရွ႕ဆက္လို႔ ေမွ်ာ္မွန္း
ဆရာမရဲ႕သင္တန္း စာသင္ခန္းသို႕
 လြမ္း၍တစ္ေခါက္ ၿပန္ေရာက္ခ်င္စမ္းပါဘိ။
လက္ၿပႏွက္ဆက္ အၿပန္ခက္စဥ္
လန္းဆန္းမရႊင္ ႏြမ္လ်က္ရင္ၿဖင့္
တရားအသိနဲ႔ ႏွက္ဆက္ခဲ့၏
*We must all live in present moment.
Good bye, see you again တဲ့။
Ms. Monica Harvey (USA)
*From (ဆရာမ) (02-08-2010 Received message)
သတိရစြာၿဖင့္
(ေမ့သားလွ 03-08-2010)

သူ႔အေတြးကိုယ့္အၿမင္, ကိုယ့္အၿမင္သူ႔အေတြး

ေလာကတြင္လူတစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ စိတ္ဓာတ္ရင့္က်က္ၿခင္း ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးေကာင္းၿခင္း 

စဥ္းစားေတြးေခၚမွဳ ႔ေကာင္းၿခင္းတို႔ မတူနိုင္ၾကေပ။ လူတစ္ေယာက္တည္းၿဖစ္ေစကာမူ 

အသက္အရြယ္အလိုက္ သူ႔၏ေတြ႕ၾကံဳအလိုက္ အေတြးအၿမင္စသည္တို႔ကြဲၿပားေကာင္းကြဲၿပားနိုင္ပါေသးတယ္။

ဥပမာ နို႔စို႔ကေလးငယ္တစ္ေယာက္ဟာ သူ႔အလို သူ႕ဆႏၵအရ

သက္ေတာင့္သက္သာေနနိုင္မွဳ႔ေလာက္ကိုသာ 

သိၿမင္ေတြးေခၚပါလိမ့္မယ္။ သူနို႔ဆာရင္ အႏွီးစိုရင္ငိုပါလိမ့္မယ္။ မိဘတို႔က သူ႔ငိုသံၾကားရင္ 

သူ႔ဆႏၵကိုနားလည္းၿဖည့္ဆည္းေပးရပါတယ္။ သံုးႏွစ္ေလာက္အသက္ရြယ္ေရာက္လာေတာ့ 

သူလိုလားတဲ့ကစားစရာေလးမ်ားကိုလိုလားေတာင့္တပါလိမ့္မယ္။ မိမိအလိုမက်တဲ့အရာဆိုရင္ 

အရြယ္ႏွင့္မလိုက္ေအာင္စိတ္ေကာက္စိတ္ဆိုးမွာေပါ့။ သူလိုလားတာကို 

လူၾကီးမိဘမ်ားကၿဖည့္စြမ္းေပးတဲ့အခါမွာေတာ့ အတိုင္းမသိေပ်ာ္ရႊင္တတ္ၿပီး 

အရြယ္နဲ႕မလိုက္ေအာင္လိမၼာတယ္။ခ်စ္စရာေကာင္းမွာေပါ့။ အဲ အသက္၂၀ေလာက္ေရာက္ၿပန္ေတာ့

တခ်ိန္က မိမိခဲတံက်ိဳးသြားၿခင္းစတဲ့ အေသးအဖြဲကိစၥေလးေတြေၾကာင့္ စိတ္ေကာက္စိတ္ဆိုး 

ေအာ္ဟစ္ငိုေၾကြးၿပီး အသက္သုံးႏွစ္အရြယ္ ကေလးပမာေတာ့ ၿပဳမူမွာမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ ဆိုလိုတာက 

အသက္အလိုက္ စိတ္ဓာတ္ရင့္က်က္မွဳ႕အလိုက္ကြဲၿပားၿခားနားလာနိုင္ပါတယ္။ အၿမင္ကြဲၿပားလာပါလိမ့္မယ္။

ဒီေနရာမွာသူ႔အေတြးကိုယ့္အၿမင္,ကိုယ့္အၿမင္သူ႔အေတြးဟာလည္းလုံးဝကြဲၿပားၿခားနားနိုင္ပါတယ္။ 

စဥ္းစားေတြးေခၚတတ္တဲ့သူဟာ အေၾကာင္းရာကိစၥတစ္ရပ္ကို က်ယ္က်ယ္ၿပန္႔ၿပန္႔ ရွဳ႕ၿမင္သံုးသပ္ 

ကိုင္တြယ္ေၿဖရွင္းနိုင္ပါတယ္။ မိမိအေတြးအၿမင္ကို မိမိရွဴ႕ေဒါင့္မွ အမွန္ခ်ည္းဟု တရားေသဆုပ္ကိုင္မထားဘဲ 

အၿခားသူေတြရဲ႕အေတြးအၿမင္ေတြကိုလည္း အၿခားသူရဲ႕ရွဳ႕ေဒါင့္မွ ခံစားနားလည္ ၾကည့္တတ္ဖို႔ 

အားေပးကူညီတတ္ဖုိ႔လိုပါတယ္။ သဲၾကီးမဲၾကီးတဖက္သတ္ တဖက္သားအေတြအၿမင္ေတြကို 

တိုက္ခိုက္ဖို႔မေကာင္းပါ။ အၿခားသူရဲ႕ရွဳ႕ေဒါင့္မွ ဝင္ၾကည့္လိုက္ၿခင္းဟာ အၿခားသူရဲ႕ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္စပ္ 

ပူးေပါင္းလိုက္မွဳ႕ အၿပဳသေဘာေဆာင္ပါတယ္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အၿမင္ကြဲၿပား 

သေဘာထားကြဲလြဲမွဳ႕မွသေဘာတူညီမွဳ႕အၿဖစ္သို႔ေရာက္တဲ့အေနထားေတြ 

သာဓကေတြရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မိမိရဲ႕အေတြးအၿမင္ေတြသာ မွန္တယ္။

သူ႔အေတြသူ႔အၿမင္ေတြကေတာ့လုံးဝလက္ခံနိုင္စရာမရွိဘူး မွားတယ္လို႔ မိမိရဲ႕အတၱကိုေရွ႕တန္းတင္ၿပီး 

မၿပဳလုပ္သင့္ပါဘူး။  မိမိရဲ႕အတၱမာနေတြကို အေရာင္တင္ခ်င္လြန္းတဲ့အတြက္ 

အၿခားသူေတြရဲ႕အေတြးအၿမင္ေတြကို သေဘာမတူလက္မခံနိုင္ၾကတာပါ။ 

ၿခားနာတဲ့အၿမင္တမ်ိဳးက ၿခားနားတဲ့ အၿမင္သေဘာထားတစ္ရပ္ကို ေပးစြမ္းနိုင္ပါတယ္။ သို႔ၿဖစ္ေစကာမူ 

ရွဳေဒါင့္တစ္ခုတည္းမွပင္ ၾကည့္ရၿမင္ရေသာ္လည္း ကြဲၿပားၿခားနားတဲ့ သေဘာထားအၿမင္မ်ား 

ေပၚေပါက္လာနိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ကြန္ပ်ဴတာမ်ား အသုံးၿပဳၿခင္းအားၿဖင့္ 

သတင္းအခ်က္အလက္မ်ိဴးစုံကို ကေလးေတြ ၾကားသိေလ့လာခြင့္ရလာတယ္။ ဗဟုသုတပိုတိုးလာတယ္။ 

ဒါက မိဘတစ္ဦးရဲ႔အၿမင္။

အၿခားမိဘတစ္ဦးရဲ႔အၿမင္မွာေတာ့ ဒီလိုမဟုတ္ပါ။ ကြန္ပ်ဴတာေတြက ကေလးေတြ 

ကြန္ပ်ဴတာေရွ႕မွာအၿမဲေနတဲ့အတြက္ အၿခားသူေတြႏွင့္အခ်င္းခ်င္း 

ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးနည္းပါးသြားေစတယ္။ ဒီလုိနည္းပါးလာမွဳေၾကာင့္ ကေလးမ်ားအၿခင္းၿခင္း 

သင့္ၿမတ္ေအာင္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံနိုင္စြမ္းနည္းပါေစတယ္။ ဒီလို မတူကြဲၿပားအယူအဆ အၿမင္ 

အေတြးေခၚမ်ား ေက်ာင္းသားမိဘေတြထံမွ ေပၚထြက္လာတာခ်ည္းပါ။ ယင္းထင္ၿမင္ခ်က္ႏွစ္မ်ိဳးလုံး 

အက်ိဳးသင့္အေၾကာင့္သင့္ ရွိတာခ်ည္း။သူ႔အေတြးသူ႔အၿမင္သူ႔ရွဳ႕ေဒါင့္ႏွင့္သူ ခိုင္လုံေနသည္ခ်ည္း 

မွန္ေနသည္ပင္။

ဒီေနရာမွာ မိမိဖတ္ဖူးေသာအၿမင္ကြဲၿပားတဲ့အရာေလးေတြကို တင္ၿပခ်င္ပါေသးတယ္။ 

“အေကာင္းဆုံးလမ္း”ဆိုတာေလးႏွင့္ပတ္သက္လို႔ပါ။ ၿဖစ္နိုင္ေၿခရွိတဲ့ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြ 

ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ထြက္လာနိုင္ပါတယ္။

(၁) အေကာင္းဆုံး ဆိုသည္မွာ အၿမန္ဆုံးေရာက္တဲ့လမ္း

(၂) အေကာင္းဆုံးဆိုသည္မွာ ရွဳ႕ခင္းေတြႏွင့္အလွပဆုံးလမ္း

(၃) အေကာင္းဆုံးဆိုသည္မွာ သြားေရးလာေရးအလြယ္ကူဆုံးလမ္း 

(၄)  အေကာင္းဆုံးဆုိသည္မွာ ယဥ္အသြားလာအရွင္းဆုံးလမ္း

(၅) အေကာင္းဆုံးဆိုသည္မွာ အတိုဆုံးလမ္းၾကာင္းဟု အဓိပၸါယ္ရပါတယ္ စသည္ၿဖင့္ အၿမင္အမိ်ဳးမ်ိဳးထြက္လာနိုင္ပါတယ္။ 

ဒီေတာ့ အေကာင္းဆုံးဆိုတဲ့ စကားအဓိပၸါယ္ကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းတိတိက်က် 

အဓိပၸါယ္ဖြင့္မထားေသးသမွ် 

ကြဲၿပားၿခားနားတဲ့ အေတြးအေခၚထင္ၿမင္ခ်က္အားလုံးဟာ သူ႔အယူအဆႏွင့္သူ 

ကိ်ဳးေၾကာင္းခုံလုံညီညြတ္ေနမွာပါဘဲ။ လူတစ္ဦးအတြက္ သြားေရးလာေရး အလြယ္ကူဆံုးလမ္းဟာ 

အေကာင္းဆုံးၿဖစ္ေကာင္းၿဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အၿခားတစ္ဦးအဖို႔ေတာ့ အၿမန္ဆုံးေရာက္တဲ့လမ္းဟာ 

အေကာင္းဆုံးၿဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္တစ္ဦးအတြက္မူ ရွဳ႕ခင္းအလွပဆုံးလမ္းဟာ 

သြားဖို႔အေကာင္းဆုံးလမ္းၿဖစ္ပါလိမ့္မယ္ စသည္ၿဖင့္ အေကာင္းဆိုတဲ့အရာသည္ပင္အၿမင္ကြဲၿပားနိုင္ပါတယ္။ 

ဒီေနရာမွာ အၿမင္ကြဲၿပားတာႏွင့္ပတ္သက္လို႔ အဂၤလိပ္ဇာတ္လမ္းေလးတစ္ခုရွိပါတယ္။ 

တစ္ခါက ေတာင္ကုန္းခပ္ၿမင့္ၿမင့္ေလးေပၚမွာ စားေသာက္ဆိုင္ေလးတစ္ဆိုင္ရွိတယ္။ လမ္းမၾကီးကေတာ့ 

ေတာင္ေၿမာက္ေဖာက္ထားတယ္တဲ့။ ေတာင္ရဲ႔ေၿမာက္ဖက္ႏွင့္ေတာင္ဖက္ကလူႏွစ္ေယာက္ဟာ ၿမင္းစီးၿပီး 

ဓားလြယ္ကိုယ္စီသိုင္းလွ်က္ ဒီေတာင္ကုန္းေလးေပၚက စားေသာက္ဆိုင္ေလးမွာေခတၱရပ္နားၾကတယ္။ 

အဲဒီစားေသာက္ဆိုင္ထဲမွာ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ၿခေသၤ့အရုပ္ကေလးတစ္ခုကိုေတြ႕ၿမင္ၾကတယ္။ ေၿမာက္ဖက္က 

လာတဲ့သူက ေရႊၿခေသၤ့ရုပ္ေလးထင္ၿပီး ေရႊၿခေသၤစားေသာက္ဆိုင္လို႔ ေၿပာလိုက္တယ္။ ေတာက္ဖက္က 

လာတဲ့သူကလည္း ေမာ့ၾကည့္ၿပီး မိတ္ေဆြမဟုတ္ဘူး ခင္ဗ်ားမွားေနတယ္။ သူ႔ဘက္ကၾကည့္ေတာ့ 

ေငြၿခေသၤ့ရုပ္ၿဖစ္ေနလို႔ ေငြၿခေသၤ့စားေသာက္ဆိုင္ပါဗ်ာ။ ခင္မ်ားရမ္းသမ္းမေၿပာပါႏွင့္။ ဒီလိုနဲ႔မေက်နပ္လို႔ 

စကားမ်ားၾကရင္း ဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္ၾကတယ္ေပါ့။ ဒီအခ်ိန္မွာ အသံရွင္နတ္သမီးေလးက ၿဖဳန္းကနဲ 

ဘြားကနဲရုတ္တရက္ေပၚလာတယ္။ ရွင္တို႔ႏွစ္ေယာက္ဘာေတြလုပ္ေနၾကတာလဲလို႔ေမးေတာ့ 

အမွန္တရားအတြက္ကၽြန္ေတာ္တို႔ တိုက္ပြဲဝင္ၾကတာလို႔ၿပန္ေၿဖၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ 

သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ရဲ႕အမွန္တရားဆိုတာ ၿပည့္စုံတဲ့အမွန္တရားေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ 

ကိုယ့္အၿမင္ေလာက္ကိုဘဲေရွ႔တန္းတင္ၿပီး အမွန္ယူဆၿပီး အမွန္တရားအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ေနၾကတာပါ။ 

မတူကြဲၿပားတဲ့အၿမင္ကိုအေၿခခံတာပါ။  ဒီေတာ့ နတ္သမီးေလးက ေၿပာတယ္။ ေၿမာက္ဖက္က 

လာတဲ့လူၾကီးမင္း ေတာင္ဖက္ကိုသြားပါရွင္။ ေတာင္ဖက္က လူၾကီးမင္းကလည္း ေၿမာက္ဖက္ကို 

သြားၾကည့္ပါဦးတဲ့။ အမွန္ေတာ့ ၿခေသၤ့ရုပ္ဟာ ေရႊတစ္ဖက္ေငြတစ္ဖက္လုပ္ထားတာပါ။ 

ဒါေၾကာင့္ႏွစ္ေယာက္လံုးမွန္ၾကသလို ႏွစ္ေယာက္လုံးမွားတယ္ေပါ့။ ဆိုလိုတာက တခါတေလ လူေတြဟာ

တဖက္ဘဲသိမယ္။ ကၽြမ္းက်င္မယ္။ အကုန္မသိနိုင္ၾကပါဘူး။ တစ္ပိုင္းတစ္စအၿမင္ေလးနဲ႕ကိုယ့္အေတြးၿမင္တာ

မွန္တယ္ ၿပည့္စုံတယ္လို႔ေတာ့ မထင္သင့္ပါဘူး။

ထုိပံုၿပင္မ်ိဳးခပ္ဆင္ဆင္ေလးေတြမ်ားစြာရွိပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္းရဲ႕ ေၿမာက္ဘက္တြင္ရပ္ေနတယ္။  သူက သူ႕ရွဳ႕ေဒါင့္သူ႔မွၿမင္ရတဲ့ၿမင္ကြင္းကို ဖြဲ႔ႏြဲ႔ေၿပာဆိုေနတယ္။ 

အၿခားလူကလည္း ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္း၏ေတာင္ဘက္တြင္ရပ္လွ်က္ 

သူၿမင္ရတဲ့ၿမင္ကြင္းကိုဘဲဖြဲ႔ႏြဲ႕ေၿပာဆိုပါတယ္။ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး 

သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ရဲ႕မတူညီတဲ့ အၿမင္ႏွစ္မ်ိဳးစလုံး က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလွ်ာ္တယ္။ သူ႕အၿမင္နဲ႔သူ ခုိင္လုံေနပါတယ္။ 

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ မိမိရဲ႕ေမာ္ေတာ္ကားကို အၿဖဴတစ္ၿခမ္း အနက္တစ္ၿခမ္းေဆးသုတ္ထားတဲ့ 

သူတစ္ေယာက္ရဲ႕ဇာတ္လမ္းေလးလည္းရွိပါေသးတယ္။ ဒီလိုေၾကာင္ေတာင္ေတာင္ ထူးထူးၿခားၿခားအလုပ္ကို

ဘာေၾကာင့္လုပ္ရသလဲလို႔ သူ႕မိတ္ေဆြေတြက ေမးေတာ့ သူၿပန္ေၿပာတာကေတာ့

“ကၽြန္ေတာ္မေတာ္တဆ ကားတိုက္မွဳၿဖစ္တဲ့အခါ မ်က္ၿမင္သက္ေသေတြရဲ႕ ထြက္ဆိုခ်က္ကို ၾကားရတာ

ရယ္စရာေကာင္းလြန္းလို႔ပါဗ်ာ။ သူတုိ႔တစ္ေတြ က်မ္းက်ိန္ဆိုၿပီးထြက္ဆိုၾကတာပါဘဲ။ 

တစ္ေယာက္ကထြက္ဆိုတယ္။ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္ စီးလာသူကို ဝင္တိုက္တာ ကားအၿဖဴေလးပါတဲ့။ 

ေနာက္တစ္ေယာက္ကေတာ့ ဝင္တိုက္တဲ့ကားဟာ ကားအနက္ကေလးပါတဲ့။ 

ဒီေတာ့မ်က္ၿမင္သက္ေသႏွစ္ဦးစလုံး သူ႕ရွဳ႕ေဒါင့္နဲ႕သူ သူ႕အၿမင္နဲ႔သူ မွန္ၾကပါလိမ့္မယ္။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမွာ အိမ္ဝယ္ဖို႔အတြက္ ေငြေခ်းသူမ်ားရဲ႕ ရွဳ႕ေဒါင့္မွၾကည့္လွ်င္ အတိုးႏွဳံးနည္းၿခင္းဟာ 

ေကာင္းေသာလကၡဏာၿဖစ္ပါလိိမ့္မယ္။ သို႔ေသာ္ ေငြထုတ္ေခ်းသူမ်ား(ဘဏ္စသည္)ရဲ႕ 

ရွဳ႕ေဒါင့္ဘက္ကၾကည့္လွ်င္ အတိုးႏွံးနည္းၿခင္းဟာ ၾကိဳဆိုဝမ္းေၿမာက္စရာမဟုတ္နိုင္ပါဘူး။ အၿမင္ႏွစ္မ်ိဳး 

ဆန္က်င္ကြဲၿပားေပမဲ့ အၿမင္ႏွစ္မ်ိဳလုံး မွန္ေနၾကတာခ်ည္းပါ။

ၿမတ္ဗုဒၶကေတာ့ နာနာတိတၳိယသုတ္ေဒသနာေတာ္ထဲမွာ “ ဝိဂၢယွနံ ဝိဝဒႏၱိ။ ဇနာ ဧကဂၤဒႆိေနာ” 

လို႔ေဟာေတာ္မူခဲ့တယ္။ ဆိုလိုတာက လူေတြဟာ တစ္ပိုင္းတစ္စအၿမင္ကေလးေတြနဲ႔ 

ကိုယ့္တစ္ပိုင္းတစ္စအၿမင္ေလးေတြကို အတင္းဆုပ္ကိုင္ထားၿပီး အၿငင္းပြားေနၾကတယ္တဲ့။  အဂၤလိပ္စာအုပ္ 

ဟိႏၵီစာအုပ္ေတြထဲမွာေရာ ငယ္ငယ္က မူလတန္းေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ေတြထဲမွာေရာ

မ်က္မၿမင္ပုဏၰားေၿခာက္ေယာက္အေၾကာင္း ေတြ႔ဖူးဖတ္ဖူးသင္ယူေလ့လာဖူးပါတယ္။ ဥဒါန္းပါဠိ 

နာနာတိတၳိယသုတ္မွာေတာ့ မ်က္မၿမင္ပုဏၰားေၿခာက္ေယာက္မဟုတ္ဘဲ မ်က္မၿမင္ပုဏၰား အုပ္စု ကိုးစုခြဲကာ

ဆင္တစ္ေကာင္ကို စမ္းၾကည့္ၾကတဲ့အေၾကာင္းေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီသုတ္ေတာ္ရဲ႕အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကေလးကေတာ

့

သာဝတၳိၿပည္ ဘုရင္ေကာသလဟာ ၿမိဳ႔တြင္းထဲမွာရွိတဲ့မ်က္မၿမင္ေတြကို နန္းရင္ၿပင္မွာ စုေဝးေစၿပီး အုပ္စု 

ကိုးအုပ္စု ခြဲေပးကာ ဆင္ကိုစမ္းခိုင္းလွ်က္ သူတို႔ရဲ႔ထင္ၿမင္်က္ေတြကို ေမးေစပါသတဲ့။ ဆင္ရဲ႕ကိုယ္ခႏၶာကို 

စမ္းတဲ့မ်က္မၿမင္တစ္စုကေတာ့ ဆင္ဆိုတာ အုတ္နံရံၾကီးလိုပါဘဲတဲ့။ ဆင္အစြယ္ကို စမ္းမိသူေတြကေတာ့ 

ဆင္ဆိုဆာတုတ္ေခ်ာင္းၾကီးလိုပါဘဲတဲ့။ ၿမီးဆံကိုစမ္းမိသူေတြကေတာ့ ဆင္ဆိုတာ တံၿမက္စည္းလိုပါဘဲတဲ့။

ေၿခေထာက္ကိုစမ္းမိတဲ့အုပ္စုကေတာ့ ဆင္ဆိုတာ တိုင္ၾကီးလိုပါဘဲတဲ့။ နားရြက္ကိုစမ္းမိသူေတြကေတာ့

ဆင္ဆိုတာ ယပ္ေတာင္ၾကီးလိုပါဘဲတဲ့။ စသည္ၿဖင့္ အသီးသီး ကိုယ့္အထင္တိုင္း 

ကိုယ့္အေတြ႔အတိုင္းေၿပာၾကပါတယ္။ ေၿပာရင္းေၿပာရင္း အုပ္စုအခ်င္းခ်င္း ၿငင္းခံုခိုက္ရန္ၿဖစ္ပါသတဲ့။

ေကာသလမင္းၾကီးဟာ သေဘာက်လြန္းလို႔ ဟားတိုက္ေတာင္ရယ္ပါသတဲ့။ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ 

ၿမတ္ဗုဒၶက တဖက္သတ္အၿမင္ကိုဘဲ အစြဲလမ္းၾကီးၿပီး ကိုယ့္အယူတာမွန္တယ္ အၿခားအယူအဆ 

သေဘာထားက မွားတယ္လို႔ မေၿပာသင့္ပါဘူး။ ကိုယ့္အၿမင္ကိုယ့္အေတြးကိုသာေရွ႕တန္းတင္ၿပီး

သူတစ္ပါးအေတြးအၿမင္ေတြကို ပယ္ခ်ေနတာဟာ မွားယြင္းပါတယ္။ တစ္ပိုင္းတစ္စ 

ကိုယ့္အၿမင္ေလးေလာက္နဲ႕ အၿခားသူေတြရဲ႕အၿမင္ေတြကို 

မွားတယ္လို႔မေၿပာသင့္ေၾကာင္းေဟာေတာ္မူခဲ့ဘူးပါတယ္။

အေကာင္းၿမင္တတ္ဖို႔လည္းအေရးၾကီးပါတယ္။ ဖန္ခြက္တစ္လုံးရွိတယ္။ ၎ဖန္ခြက္ထဲမွာ 

ေရတစ္ဝက္ထည့္ထားတယ္။ အဆိုးၿမင္ဝါဒီကေတာ့ ဖန္ခြက္ထဲမွာ ေရအၿပည့္မရွိဘူး။ 

တစ္ဝက္ေလွ်ာ့ေနတယ္လို႔ရွဳ႕ၿမင္တယ္။ အေကာင္းၿမင္သူကေတာ့ ေအာ္ဖန္ခြက္ထဲမွာ 

ေရတစ္ဝက္ၾကီးမ်ားေတာင္ရွိေသးတယ္။ ဖန္ခြက္တစ္ဝက္ၿပည့္ေနတယ္လို႔ရွဳ႕ၿမင္ပါတယ္။

အၿခားသူေတြရဲ႕ေကာင္းကြက္ကိုရွာတာဟာ ေမတၱာပါဘဲ။ အၿမင္မတူေသာ္လည္းေကာင္းကြက္ေလးေတြကို 

ရွာၾကံၿပီးခ်ီးမြမ္းနိုင္ပါတယ္။ 

အရွင္သာရိပုၾတာကိုယ္ေတာ္ၿမတ္ၾကီးကလည္း ဒီအတိုင္းေဟာခဲ့ဘူးပါတယ္။ ေႏြအခါေရဆာေနတဲ့ 

လူႏွစ္္ေယာက္ဟာ သစ္ရြက္အမွိဳက္သရိုက္ေတြဖုံးလြမ္းေနတဲ့ ေရအိုင္ကိုေတြ႔ေတာ့

အဆိုးၿမင္တဲ့လူတစ္ေယာက္က ေရဟာမသန္႔ရွင္းဘူး အမိွဳက္ေတြနဲ႕ဆိုၿပီး မေသာက္ပါဘူး။ 

အၿခားအေကာင္းၿမင္တဲ့သူကေတာ့ ေအာ္ ေရေလးဟာ သစ္ကိုင္းသစ္ခက္ေလးေတြဖုံးေနေတာ့ 

ေအးၿမမွာဘဲ။ ဒီသစ္ကိုင္းသစ္ခက္ေလးေတြ အမိွဳက္သရိုက္ေလးေတြဖယ္ၿပီးေတာ့ ေသာက္ဦးမွာဘဲဆိုၿပီး

ေသာက္သုံးပါတယ္။ ေကာင္းကြက္ေလးကို ရွာၾကံၿပီး တစ္ခါတစ္ရံေက်းဇူးတင္ရပါတယ္။

မိမိအေတြးအၿမင္ေလးေတြကို တစ္ဖက္သတ္ေရွ႕တန္းမတင္ဘဲ အၿခားသူေတြရဲ႕ 

အေတြးအၿမင္ေလးေတြကိုလည္း နားလည္ေပးၿပီး အကယ္၍ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အၿမင္ကြဲၿပားေသာအခါ 

ယင္းကြဲလြဲခ်က္၏ သေဘာသဘာဝကို ကြဲလြဲရၿခင္း၏အေၾကာင္းရင္းကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ၿပီး 

ရွင္းလင္းနိုင္ပါေစ ညိွႏွိဳင္းအေၿဖရွာၾကပါေစလို႔ ဆႏၵၿပဳလိုက္ရပါတယ္။

ေက်းဇူးတင္ပါတယ္

ေမ့သားလွ-ဇလဂၢ

Sat, 11th Dec, 2010            

ပုထုဇဥ္

ပုထုဇဥ္ကား ဆံုလည္ႏြားသို႔
ငါးပါးအာရုံ ကာမဂုဏ္၌
 သာယာစုံမက္ ရုံးမထြက္ဘဲ
ဆက္လက္ကူးၿမဲ သံသာဝဲတြ
င္ နစ္ဆဲေပၚတံု ကာမဂုဏ္မွာ(ေလာကီဘံုမွာ)
 စုၿပံဳတိုးေဝွ႔ ငါေပ်ာ္ေမြ႔ခဲ့ (လြန္ေပ်ာ္ေမြ႔ခဲ႔)။
ေလာကလူ႔ရြာ ဒီကမၻာဝယ္
 ေဖႊရွာအလုပ္ ဥာဏ္ၿဖာထုတ္၍
အရွုဳပ္ကိေလ ၁၁ေထြမီး
အၿပီးအပိုင္
ငါေလ ၿငိမ္းမသတ္နိုင္ေသး။
ကာမဂုဏ္ဒဏ္ အဖ်က္ရန္ေၾကာင့္
ရမၼက္ေတြေဝ စိတ္ရိုင္းေတြကုိ (စိတ္ေတေလကို)
 ထူးေထြပိုင္းၿဖတ္ ဥာဏ္ၿဖင့္သတ္ဖို႔
မၿပတ္သတိ အၿမဲရွိစို႔။
ခြဲၿခားၿမင္သိ စိတ္ေကာင္းရွိစို႔။


(ေမ့သားလွ-ဇလဂၢ)
(၁၂-၁၀-၂၀၀၉)။

ဆုေတာင္းတိုင္းသာ ၿပည့္ေစခ်င္

မိုးေလဝသ ရာသီမွ်ေစ
လွပရြယ္လူး ပန္စုံဖူးေစ
ေၿမဆီလႊာထိမ္း ေတာလံုးစိမ္းေစ
ခပ္သိမ္းဝန္းက်င္ အလွဆင္ေစ
တာဝန္ေပးအပ္ ခံယူတတ္ေစ
ရင္ထဲအၿမဲ ဝင္လွ်က္စြဲေစ
ရွည္ၾကာအသိ တည္ကာရွိေစ
စြမ္းအားစိတ္ဓာတ္ ထင္ၿမင္ဟပ္ေစ
ၿပတ္ၿပတ္ထင္ထင္ ရွဳ႕ၿမင္တတ္ေစ
ရင္မွာအသိ ထာဝရရွိေစ
နိုးၾကားရွင္သန္ အၿမင္မွန္ေစ
ခႏၱီနွလုံး အစဥ္သံုးေစ
ၿမင့္ၿမင့္မားမား ရည္မွန္းထားေစ
ရင့္က်က္ဖြင့္ထြား နွလံုးသားလွေစ
မတ္မတ္တည္ၿငိမ္ ဂုဏ္ရွိန္ရွိေစ
စံထားဂုဏ္တင္ ရွဳ႕တိုင္းယဥ္ေစ
ဩဇာက်ယ္ၿပန္႔ ထည္ဝါခန္႔ေစ
တိုင္းၿပည္အတြက္ ထမ္းပိုးရြက္ေစ
ဘိုးဘြားၿမန္မာ ဂုဏ္ၿဖာတင့္ေစ
ေသြးသားေနာင္ညီ ကူညီၾကေစ
နဘံမိုးထက္ လွ်ံေဝတက္ေစ
သူူေတာ္တရား ကမၻာလႊားေစ ေတာင္းဆုေၿခြ၏။


(ေမ့သားလွ ဇလဂၢ)။
(၁၁-၁၀-၂၀၀၉)